Οι γλωσσοκόπανοι

Κάπου το διάβαζα προχτές –για μια έρευνα που έκανε, λέει, το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας σε μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων της Κοζάνης και έδειξε οτι πολλοί απ΄αυτούς γράφουν greeklish μέχρι και στα σχολικά τους κείμενα. Από κοντά σχολίαζαν τ΄αποτελέσματα οι διάφοροι ανησυχούντες περί της εξαφάνισης της ελληνικής ορθογραφίας και επακόλουθα της ελληνικής γλώσσας. Πολύ γέλασα –το παθαίνω αυτό κάθε φορά που τα αποτελέσματα κάποιας έρευνας αναλύονται από άσχετους.

Αν τώρα εσύ δεν το πιάνεις το αστείο –κάτσε να σου θυμίσω μερικά πραγματάκια περί της αθάνατης ελληνικής γλώσσας, μπας και γελάσουμε παρέα.

Το λοιπόν, εμείς εδώ στον βραχότοπο είχαμε την κατάρα να κατοικούν πριν από μας κάποιοι πολύ τεμπελχανάδες άνθρωποι που δεν ξέρανε πως να περάσουν την ώρα τους κι έτσι έφτιαχναν φιλοσοφίες. Και άλλες παράπλευρες επιστήμες βεβαίως. Δεν φτάνει δε που τις έφτιαξαν, πήγανε οι άτιμοι και αφήσανε κάτι γραπτά κείμενα πίσω τους –έτσι για να βασανίζουν τους απογόνους τους. Αυτά τα γραπτά κείμενα τα πήρε μετέπειτα η πολιτισμένη ανθρωπότης και τα θαύμασε (θαυμαστικό εδώ)! Μετά βεβαίως έκαψε η πολιτισμένη ανθρωπότης τα περισσότερα κείμενα, μην πέσουν σε τίποτα χέρια ανυποψίαστων δουλοπάροικων και τους μπουν περίεργες ιδέες. Όσα αρχαία κείμενα δεν κάηκαν, αντιγράφηκαν από ευσεβείς καλόγερους με την πρέπουσα προσήλωση προκειμένου να μην υπάρχουν παρεκκλίσεις από τη χριστιανική ηθική (κι αν υπήρχαν δηλαδή, τόσο το χειρότερο για τις παρεκκλίσεις). Πάνω-κάτω αυτό το τουρλουμπούκι πέρασε και στη Νεώτερη Ελλάδα σαν «Αρχαία Ελληνική Γραμματεία». Και μας κάνανε τα νεύρα κοτετσόσυρμα επειδή μας τα διδάσκανε υποχρεωτικά από το πρωτότυπο (σκατά πρωτότυπο δηλαδή!) σε Γυμνασιολύκεια.

Τέλος πάντων. Από όλη αυτή την ιστορία, δυο πράγματα πρέπει να κρατήσεις:
1. Την παθογενή σχέση του Έλληνα πολίτη με τα Αρχαία κείμενα, τα οποία σιχτίρισε ως μαθητής και λάτρεψε ως μεσήλικας.
2. Την υστερική αποθέωση της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας λόγω της χρησιμοποίησης αρκετών όρων-λέξεών της στις σύγχρονες Δυτικές Επιστήμες.

Με το πέρασμα των χρόνων, ψοφήσανε οι Αρχαίοι (που ήταν μεν σοφοί, αλλά αθάνατοι δεν ήταν), ήρθαν στον βραχότοπο κάτι Ρωμαϊκά Αφεντικά τα οποία βιάστηκαν να γλύψουν οι ντόπιοι –σε βαθμό μάλιστα να τα αναγορεύσουν συνεχιστές της Ελληνικής Αρχαιότητας και να προσκυνάνε μέχρι τα σήμερα τον Δικέφαλο Αετό θεωρώντας τον «ελληνική κληρονομιά»! Δηλαδή, τι Ευρωπαϊκή Ένωση και παπαριές –οι Έλληνες την είχαν ανακαλύψει από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόσο μπροστά υπήρξαμε ως λαός κύριέ μου!

Όπως ξέρεις, μετά ήρθαν οι Τούρκοι τους οποίους εκπολιτίσαμε δεόντως κι ας ήμασταν υποτελείς τους και θα τους δεχόμασταν κι αυτούς σα συνεχιστές του Αρχαίου Ελληνισμού (όπως τους Βυζαντινούς) αν δεν χώνονταν οι Ευρωπαίοι να μας συνετίσουν (ανιδιοτελώς πάντα και λόγω του θαυμασμού τους στην Αρχαία Ελλάδα βεβαίως!)

Κοντολογίς, η ομιλούμενη γλώσσα της ελληνικής επικράτειας πέρασε από 40 κύματα (όπως και κάθε ζωντανή γλώσσα παγκοσμίως) και κατέληξε με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους να μοιάζει σαν ραδιενεργό κουτάβι με δυο κεφάλια. Γιατί αυτό; Επειδή κάποιοι αποφάσισαν (υποθέτω, προσπαθώντας να εξαλείψουν την πολιτιστική και εθνική πολυμορφία των Ελλήνων υπηκόων της εποχής) οτι «στ΄αρχίδια μας τι μιλάτε μεταξύ σας, η γλώσσα της χώρας θα είναι ΜΙΑ και ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ». Η λεγόμενη και «καθαρεύουσα». Όπου κάποιοι ξενοσπουδαγμένοι διανοούμενοι (οι επονομαζόμενοι και ψαλιδόκωλοι) δημιούργησαν μια, ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ προηγουμένως, γλώσσα. Και την επέβαλαν. Στα σχολεία, στις εκκλησίες, στον δημόσιο λόγο και στον δημόσιο τομέα –μια γλώσσα επιβολής παύλα καταστολής. Χειρότερα κι από τον πατερούλη Στάλιν, επειδή εκείνος τουλάχιστον απαγόρευε τις τοπικές γλώσσες αλλά τις αντικαθιστούσε με μια, ΖΩΝΤΑΝΗ έστω, γλώσσα!

Εντάξει, είναι γνωστό οτι οι πεθαμένες γλώσσες διατηρούνται αποκλειστικά σχεδόν σε προθήκες μουσείων και είναι γνωστό οτι οι γλώσσες που δημιουργούνται «από τα πάνω» δεν υπήρξαν ποτέ ζωντανές (βλέπε και το αποτυχημένο πείραμα της Εσπεράντο). Γι΄αυτό και η καθαρεύουσα εξαφανίστηκε, αφήνοντας πίσω της κάτι συνταξιούχους εκπαιδευτικούς, μερικούς αμόρφωτους πολιτικούς που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν φράσεις του τύπου «εις την παράταξή μας» (το σωστό είναι «εις την παράταξίν μας») και κάποιους ψευτοκαθωσπρεπιστές δημοσιογράφους που αυτοθαυμάζονται «κατά παρέκκλιση» -καταλαβαίνεις τι εννοώ.

Το γεγονός παραμένει βέβαια –η Νεώτερη Ελλάδα δεν απέκτησε ποτέ ενιαία γλώσσα. Και ούτε ορθογραφία, συντακτικό ή κάτι σχετικό. Από την «ξύλινη» καθαρεύουσα περάσαμε στη «δημοτική με ολίγη» μετά βρεθήκαμε στη «δημοτική σκέτη» κι ακόμα ψάχνουμε αν το τρένο γράφεται με «ε» ή «αι».

Την ώρα που:
-Οι φιλόλογοι κάνουν τη δουλειά των γλωσσολόγων θέτοντας αυθαίρετους γραμματικούς κανόνες.
-Οι συγγραφείς γράφουν όπως τους καπνίσει, είτε χρησιμοποιώντας τοπικιστικά ιδιώματα, είτε ακολουθώντας την συνοικιακή τους καθομιλούμενη, είτε ακόμα και εφευρίσκοντας κάποια δικιά τους γλώσσα
-Το επίσημο κράτος επικοινωνεί με ένα συνονθύλευμα «δημοτικιστικής καθαρεύουσας».
-Η εκκλησία ακολουθεί πιστά την «παλαιά καθαρεύουσα».

Οι πολίτες της χώρας μιλάνε τη δική τους γλώσσα. Λογικό δεν είναι;

Η γλώσσα (η κάθε γλώσσα) είναι, πρώτα και πάνω απ΄όλα, ένα χρηστικό εργαλείο που αποσκοπεί στην συνεννόηση (στο να καταλαβαίνει δηλαδή το ίδιο πράγμα ο δέκτης του μηνύματος με τον πομπό αυτού). Σε δεύτερο επίπεδο η γλώσσα είναι ένα σημειολογικό αντικείμενο μελέτης και αποτελεί επιστημονική εργασία η ανάλυσή της. Γιατί χρησιμοποιούμε δεύτερο πληθυντικό όταν θέλουμε να είμαστε ευγενικοί; Γιατί χρησιμοποιούμε τη λέξη «εξουσία» εκεί που οι Αγγλοσάξονες μιλάνε για «power» και τη λέξη «αυθεντία» για να περιγράψουμε αυτό που οι άλλοι ονομάζουν «authority»; Και άλλα πολλά ενδιαφέροντα, από την ταξινόμηση των φωνηέντων σε μια λέξη μέχρι τον τονισμό, τη φωνητική χροιά κ.λ.π.

Άσε τώρα το επιστημονικό, για να πιάσουμε το πρακτικό του ζητήματος. Κι αυτό το πρακτικό μάς λέει οτι ο άνθρωπος επιλέγει να χρησιμοποιήσει το περιγραφικότερο και λεκτικά οικονομικότερο στοιχείο προκειμένου να γίνει αντιληπτός στην καθημερινή του ζωή. Όταν η καθημερινότητα μετασχηματιστεί σε καλλιτεχνική δημιουργία, τη θέση του λεκτικά οικονομικότερου στοιχείου καταλαμβάνει το ποιητικά πρόσφορο. Έτσι, οι δυο παρακάτω περιπτώσεις είναι εξίσου πιθανές:

Περίπτωση Α.
Μήτσος: Τσάκω μάστορα ένα οχταράκι και κάντο μου πάσα.
Μάστορας: Κουλαμαρίτιδα έχεις ρε μούλε;
Μήτσος: Είμαι ανάμεσα σερβό και σασί ρε μπόση!

Περίπτωση Β:
Το χαμίνι ο Δημήτρης ξεπρόβαλε κάτω από το ξεκοιλιασμένο αυτοκίνητο μουσκεμένος στον ιδρώτα.
«Θα μου δώσεις ένα γαλλικό κλειδί νούμερο οκτώ;» παρακάλεσε το Αφεντικό του Συνεργείου.
Το Αφεντικό ξύστηκε βαριεστημένα, γύρισε σελίδα στην αθλητική του εφημερίδα χωρίς καν να κοιτάξει τον βασανισμένο υπάλληλο.
«Να πας και να το πάρεις μόνος σου –δεν είμαι υπηρέτης σου!» βλαστήμησε.
Το χαμίνι ο Δημήτρης αναστέναξε νιώθοντας τον όγκο του αυτοκινήτου να τον πλακώνει. Δεν ωφελούσε να υπενθυμίσει στο Αφεντικό τη δυσχέρεια της θέσης του –ποτέ τα Αφεντικά δεν θα καταλάβαιναν τη δυσχερή θέση των υπαλλήλων. Έπνιξε τους λυγμούς του και ξεκίνησε να βγαίνει κάτω από το αυτοκίνητο.

Στα παραπάνω είναι εμφανής ο γλωσσικός πλούτος (ή ο γλωσσικός αυνανισμός του λογοτέχνη, ανάλογα με το ταλέντο του) του καλλιτεχνικού έργου, σε αντίθεση με την λιτή χρήση (την αυστηρά χρηστική χρήση –για να το πω σε στυλ Σώτης Τριανταφύλλου) της γλώσσας σε επίπεδο πρωτογενούς επικοινωνίας.

Το κόλπο είναι βέβαια, οτι αυτή η πρωτογενής επικοινωνία εξελίσσει τη γλώσσα. Η ανάγκη της γρήγορης και, κατά το δυνατό ακριβέστερης, συνεννόησης δημιουργεί λέξεις, εκφράσεις κ.λ.π. Και για να το πετύχει αυτό αρπάζει απ΄όπου βρει. Επαναλαμβάνω: η ζωντανή γλώσσα αρπάζει απ΄όπου βρει!

Έρχεται το πρώτο «κρουστικό τρυπάνι οικιακής χρήσης» στη χώρα. Οι άνθρωποι επιλέγουν να το πουν «Μπλακ εν Ντέκερ», λόγω της φίρμας του. Το ίδιο κάνουν και με τα «οχήματα τετρακίνησης», ονομάζοντάς τα «τζιπ».

Έρχεται ο πρώτος «προσωπικός ηλεκτρονικός υπολογιστής» και οι άνθρωποι αποφασίζουν να αντικαταστήσουν το μακρινάρι με τα καθιερωμένα, στην αγγλική, αρχικά «πισί». Το ίδιο κάνουν και με τα «ντιβιντί».

Άλλες φορές οι άνθρωποι εξελληνίζουν γαλλικές λέξεις δημιουργώντας την «κουζίνα», μετατρέπουν αγγλικά απαρέμφατα δημιουργώντας λέξεις όπως «παρκάρω», «κουλάρω» κ.λ.π.

Αυτά κάνουν οι άνθρωποι. Σε όλον τον κόσμο, σε όλες τις χρονικές περιόδους. Ανασυνθέτουν, αποδομούν, μετασχηματίζουν τη γλώσσα όπως τους βολεύει –ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΒΟΛΕΥΕΙ.

Αυτό κάνουν και τα παιδιά της έρευνας, μετατρέποντας σε πλεονέκτημα την έλλειψη ελληνικών χαρακτήρων στα τσατ ρουμ (ή μήπως «δωμάτια διαδυκτιακής επικοινωνίας»;) και στα κινητά τηλέφωνα. Δημιουργούν καινούργιες συνθήκες συνεννόησης –τόσο απλό είναι!

Κι αν αυτό δεν βολεύει τους φιλολόγους –ποτέ μας δεν συμπαθήσαμε τους φιλολόγους.

Κι αν αυτό ενοχλεί τους ελληνολάτρες –ποτέ μας δεν γουστάραμε τους νεκρόφιλους.

Κι αν αυτό εκνευρίζει τους διανοούμενους –ποτέ μας δεν τους είδαμε πρόθυμους να κατέβουν από τον θρόνο της φετιχιστικής γλωσσολαγνείας τους.

Επειδή οι αίθουσες των μουσείων μπορεί να είναι όμορφες αλλά δεν είναι βιώσιμες, ειδικά όταν πρόκειται για ζωντανούς οργανισμούς –όπως η γλώσσα.

Κλείνοντας, δυο επισημάνσεις:

1. Η σημασία των παραπάνω γλωσσικών κατευθύνσεων μένει να αναλυθεί και πάντως όχι από μένα που απλά παρατηρώ την «καινούργια» γλώσσα αλλά σε καμιά περίπτωση δεν συμμετέχω στη διαμόρφωσή της.

2. Η χρήση ξένων λέξεων ή εκφράσεων στην καθομιλουμένη μας (όπως περιγράφηκε παραπάνω) είναι διαφορετικό πράγμα από τον Μανταμσουσουδίστικο ψευτοελιτισμό (που διαμορφώθηκε με βασικό άξονα τα έντυπα του κομπλεξικού αρχοντοχωριάτη Κωστόπουλου) και επιτάσσει την αντικατάσταση ελληνικών λέξεων με τις αντίστοιχες αγγλικές τους (υπήρχε ανάλογο φαινόμενο στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 με γαλλικές λέξεις). Επειδή, μπορώ να δεχτώ (αποδεχτώ) την κυριαρχία της αγγλικής κουλτούρας που επιτάσσει την αντικατάσταση του «Προσκυνώ», από το «Respect» και του «τα λέμε» από το «see ya». Αλλά μαλακίες σαν αυτή που άκουσα τις προάλλες στη συνέντευξη του Χοντρού στη ΔΕΘ, όπου ο μεν Πρωθυπουργός ψάχνει τον δημοσιογράφο, ο Αντώναρος του λέει «στην αριστερή πλευρά κύριε Πρόεδρε» και ο βλάκας ο δημοσιογράφος αναλαμβάνει να διαφωτίσει τον Χοντρό με το καταπληκτικό: «εδώ κύριε Πρόεδρε, στο αριστερό corner» -τέτοιες μαλακίες μου προκαλούν αηδία. Όχι γιατί έχω κάποιο κόλλημα με την ελληνική γλώσσα, αλλά επειδή απεχθάνομαι τους κουραμπιέδες που την έχουν δει μίστερ Χάλιφαξ, Λόρδοι Τοποτηρητές του Μπούκινχαμ.

Αντιλαβού;

Posted in: Συμβαίνουν κι αυτά