Άστο να κυλάει

Είναι κάτι στιχάκια που παραμένουν κολλημένα, σα φουσκότσιχλα, στο μυαλό μου και με κουμαντάρουν χρόνια τώρα.
Εκείνο το «But what can a poor boy do/ except to sing for a rock ‘n’ roll band/ cause in sleepy London town/ there’s just no place for a street fighting man» από τους Rolling Stones
…ή το άλλο - «it's a hard world to get a break in/ all the good things have been taken» από τους Animals
…και ο Bowie να απορεί, «So where were the spiders, when the fly tried to brake our balls?»
… μέχρι που σοβάρεψε το πράγμα, από τους Van Der Graaf Generator -«We're refugees, carrying all we own/ in brown bags, tied up with string;/nothing to think, it doesn't mean a thing,/ but we'll be happy on our own».
Για να τελειώσουν, αργότερα, τη σεμνή τελετή οι Sex Pistols εξηγώντας πως «Don’t know what I want but/ I know how to get it/ I wanna destroy the passer by… / How many ways to get what you want/ I use the best I use the rest/ I use the enemy, I use anarchy».

Πλέον, εμφανώς γερασμένος και προφανώς παραιτημένος, νιώθω ήσυχος όταν ακούω τη σειρά μου να συμπεραίνει πως «Now, you might think it wise to risk it all/ Throw caution to the reckless wind/ But with her hot cocoa and her medication/ My nurse had been my one salvation/ So I turned back home/ I turned back home I turned back home/ Singing my song». Καλά τα λέει ο Nick Cave, μαζί μεγαλώσαμε, μαζί γερνάμε –τώρα θα διαφωνούσαμε;
Και οι γεροντότεροι (ναι υπάρχουν ακόμα) είναι μια χαρά (αν εξαιρέσεις κάποια μικρο-εμφράγματα) για να μου θυμίζουν συνηθισμένες, αδιέξοδες σχέσεις. Σαν τον Peter Hammill: «Been alone so long/ that I've forgotten/ what to do:/ how to make the whole thing right/ and how to help if she's uptight/ and when to run and when to fight.../ how to make her stay the night--/ that's if I ever knew».
Γιατί τώρα πήγα και έγραψα τους σημαδιακούς (για εμένα) στίχους στον πρόλογο; Για να μην παρεξηγήσεις ότι θα πω πιο κάτω. Γιατί οι στίχοι αυτοί είναι μεν σημαδιακοί –αλλά δεν πρέπει να ξεχνάς το «για εμένα». Εντάξει;
Από πιτσιρικάς, λοιπόν, εγώ είχα μια σχέση με τη μουσική –αλλά η μουσική δεν είχε καμιά σχέση μ’ εμένα. Μουσικό αυτί δεν έχω, μουσική παιδεία –2 μαθήματα κλασσικής κιθάρας, άρα δεν μιλάω σαν ειδικός, παρά μόνο σαν εγώ. Και εγώ τα είδα ως εξής τα πράγματα, από όσο θυμάμαι:

1η περίοδος –ο εκστατικός μαλάκας γνωρίζει τους μαλλιάδες
Ήτανε η εποχή που για ν’ ακούσεις rock έπρεπε να έχεις ξάδερφο στο εξωτερικό ή γκόμενο στην Αμερικάνικη Βάση. Η Ελλάδα της μεταπολίτευσης ανακάλυπτε την αντίσταση κατά της Χούντας, το Θεοδωράκη, το Μαρκόπουλο και το Σαββόπουλο. Και οι αγωνιστές ξαποσταίνανε με Boney M. Ευτυχισμένες μέρες!
Ο Θεοδωράκης έλεγε τους ροκάδες «γενίτσαρους», οι Αμερικάνοι ήταν σωρηδόν «φονιάδες των λαών», μόνο που κανένας δεν έκανε τον κόπο να το πει στους MC 5, τους New York Dolls και τον Iggy Pop. Εκείνη την εποχή είχαν ήδη εμφανιστεί οι Sex Pistols κι εμείς μαθαίναμε ακόμα τους Zeppelin. Αν δεν ήταν κι εκείνος ο άγιος άνθρωπος, ο Πετρίδης –με το ΠΟΠ και το ΡΟΚ ΚΛΑΜΠ, στο ραδιόφωνο –ακόμα θα ψάχναμε. Τι γινόταν όμως, στην αλλοδαπή;
Εκεί είχε περάσει το κύμα των «παιδιών των λουλουδιών». Το «καλοκαίρι της αγάπης» ποδοπατήθηκε στο Άλταμοντ, από τους Άγγελους της Κόλασης και το πράγμα ζόριζε. Η αντίδραση που έφερνε η rock μουσική εκφυλιζόταν μέσα από τη μουσική βιομηχανία.
Γιατί η rock μουσική χωριζόταν πλέον σε δυο στρατόπεδα: το heavy metal, hard rock και τελικά FM Rock από τη μια πλευρά και το progressive, classic rock από την άλλη.
Οι βαρυμέταλλοι ξεκίνησαν καλά. Black Sabbath, Blue Oyster Cult και Deep Purple για κάτι σκληρό, αλλά όχι βαρύ. Συνέχισαν αμήχανα (ας πούμε Rainbow) και πέρασαν στο καραγκιοζηλίκι (βλέπε Kiss) και στα τραγουδάκια για αμερικάνικα ραδιοφωνάκια, σαν τους Foreigner και τους Bad Company. Σε γενικές γραμμές.

Οι άλλοι τώρα, οι προοδευτικοί, οι μεγαλεπίβολοι το γάμησαν και ψόφησε. Θέλεις παραδείγματα; Πάρε τους Yes, και τους Genesis. Δίσκοι με ενιαίο θέμα, η ιστορία του μικρού Αρθούρου στον κήπο με τις παπαρούνες και τέτοια πράγματα. Υπερβατικές μουσικές φόρμες, φιλοσοφικές απορίες και 700 όργανα στο κομμάτι. Έπαιζαν τα παλικάρια ζωντανά και χρειάζονταν ολόκληρη Συμφωνική για να βγάλουν το πρόγραμμα. Μέχρι που ανακαλύψανε τα συνθεσάιζερ και γλιτώσανε από τους τζάμπα μισθούς. Αν δεν με πιστεύεις, άκου το Tormato των Yes κι έλα, ύστερα, να μου πεις τι άκρη έβγαλες. Κατάληξη; Χορευτικά ποπάκια από τον Phil Collins, έθνικ προβληματισμοί από τον Peter Gabriel και μουσική χλαπάτσα από τους Asia.
Πάρε τώρα τους Pink Floyd διαχρονικά, γιατί αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα για αυτά που θέλω να πω. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν όπως όλα τα ψυχεδελικά συγκροτήματα, αλλά είχαν μια ιδιαιτερότητα -τις εξής δύο: α) ο βασικός στιχουργός τους, ο Syd Barrett, έκαψε βαλβίδα από τα παραισθησιογόνα πάνω στα ξεκινήματα και β) ο εγκέφαλος του συγκροτήματος, ο Roger Waters είχε κόλλημα με το ηχητικό αποτέλεσμα της παραγόμενης μουσικής. Αποτέλεσμα; Συνεχή μουσικά πειράματα (τουλάχιστον μέχρι το Atom heart mother) που βελτίωσαν την ακουστική εμπειρία των ακροατών του συγκροτήματος, αλλά γάμησαν πλήρως το νόημα της ίδιας της μουσικής rock.
Ρίξε μια ματιά στο κύκνειο άσμα τους, το μεγαλοπρεπές The Wall. Εξαίσιο; Φανταστικό; Μεγαλοφυές; Κι άλλα τόσα να πεις –μέσα θα είσαι. Όμως, σε τι αναφέρεται; Στην τραυματική παιδική ηλικία ενός καλλιτέχνη, στα ψυχολογικά και τις εμμονές που του δημιούργησε η επιτυχία και στον τοίχο που τον περικυκλώνει-καταπιέζει, αφήνοντάς τον απομονωμένο και τελικά αδύναμο. Ενδιάμεσες τσόντες μπαίνουν και κάποια πολιτικά σχολιάκια (με συμβατική, δοκιμασμένη και πιασάρικη μουσική υπόκρουση). Έτσι; Κάπως έτσι –με μεγάλες δόσεις απλούστευσης.
Ρωτάω τώρα εγώ, ο εκστατικός μαλάκας –τι μας ενδιαφέρουν εμάς οι ψυχώσεις του καλλιτέχνη; Μήπως πρέπει να τον λυπηθούμε, που χέζεται στα φράγκα, πηδάει όποια γουστάρει, μένει σε ακριβά ξενοδοχεία και ρουφάει κόκα με την ηλεκτρική σκούπα; Έλα ρε γίγαντα να αλλάξεις θέση με τα παιδιά που στήνουν κώλο για ένα τσιγάρο και σκοτώνονται στα 14, άμα δεν σου γουστάρει η φάση σου. Που έχεις το θράσος να τους ζητάς να αγοράσουν τη διπλή δισκάρα σου, για να χαζεύουν τη χλιδή σου και να σε συμπονούν κιόλας. Λαμόγιο!

2η περίοδος –ο μαλάκας βλέπει το φως, αλλά όχι το τρένο
Επειδή λοιπόν η μουσική rock σχετιζόταν με την αμφισβήτηση του status quo, λόγω του νεανικού (κυρίως) ακροατηρίου στο οποίο απευθυνόταν και επειδή υπήρχε η ουτοπία πως οι επαναστατικές τάσεις μπορούσαν να διοχετευτούν στα μουσικά κινήματα, ήρθε η αλλαγή. Από μόνη της; Όχι βέβαια –έσφιξαν πρώτα οι κώλοι από την ανεργία, χάθηκε κάθε ελπίδα επαφής των δεινόσαυρων του rock με την κατάσταση στους δρόμους και βγήκε το punk. Τι λέγανε οι περιθωριοποιημένοι βάρβαροι; Το rock πέθανε στα γιγάντια στάδια φιλαράκο. Αν θέλεις να κάνεις συγκρότημα δεν χρειάζεται να έχεις ακριβούς ενισχυτές. Ούτε και δίπλωμα ωδείου. Τρεις νότες είναι –κάντο μόνος σου. Και what you see is what you get. Αυτά λέγανε, καθαρά και ξάστερα.
Κι εμείς τους ακούγαμε, τους πιστεύαμε, αλλά δεν τους καταλαβαίναμε. Γιατί η μουσική βιομηχανία έβαλε πάλι το χεράκι της και άνοιξε το κομπιουτεράκι της. Ρε, δεν πάει να βρίζεις τη Βασίλισσα, το σύστημα, το Χριστό, την Παναγιά και τους 12 Αποστόλους; Άμα μας φέρνεις χρήμα –χεστήκαμε. Κι έτσι άρχισε η εκπόρνευση του τέλους της rock μουσικής και τραβολογάγανε τους πρώην περιθωριακούς σε στάδια και τουρνέ.
Μέχρι που αηδίασε εκείνος ο Johnny Rotten, είπε «δεν έχετε νιώσει ποτέ ότι σας κοροϊδεύουν;» στο αποχαυνωμένο αμερικάνικο κοινό που χοροπηδούσε -100 μέτρα μακριά από το μικρόφωνό του, ξανάγινε Johnny Lydon, τους έχωσε δυο φάσκελα και τέλειωσε το παραμύθι.
Αυτό ήταν όλο; Όχι βέβαια. Γιατί μέσα στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται –οπότε βρήκαν ευκαιρία κάποια ριζοσπαστικά συγκροτήματα να γίνουν γνωστά, μέσα από τα κανάλια της μουσικής βιομηχανίας. Σαν τους Crass, ας πούμε, την αναρχική κολεκτίβα που έβγαζε δίσκους χωρίς σταθερό σχήμα μελών, αλλά με ακλόνητες πολιτικές θέσεις. Ή σαν τους Dead Kennedys που κόντεψαν να τινάξουν τη φασιστική Καλιφόρνια στον αέρα.
Και, πέρα από αυτά, οι punks ήταν υπεύθυνοι για τις επόμενες γενιές ακομπλεξάριστων μουσικών –θυμίσου τους Bauhaus και τους Birthday Party –μέχρι τους Radiohead φτάνει η γραμμή κι ακόμα πάει.
Κι όλα αυτά με τρεις νότες (ενίοτε δύο) συν μια κηδεία.

3η περίοδος –ο μαλάκας δένει τα κορδόνια του καταμεσής της Εθνικής
Όταν λοιπόν τελείωσε το παραμύθι του rock που θα άλλαζε τον κόσμο γυρίσαμε όλοι σπίτια μας. Απογοητευμένοι, όσο να πεις –που μας διέφυγε η επανάσταση. Κουρασμένοι από απελπισία και προπάντων μόνοι. Μας βρήκανε σε αδυναμία και μας την πέσανε. Κατά ριπάς δηλαδή. Και κατά βούληση. Τι ροκάδες εγχώριους φάγαμε στη μάπα –τι Πυξ Λαξ, Μαχαιρίτσες, Τσακνήδες και Παπακωνσταντίνου –τι εκτελέσεις αθάνατων κομματιών από την Ακαδημία του Fame story, τι μεταλάδες από Βορρά, Νότο, Δύση και Ανατολή –μέχρι οι Scorpions έκαναν κώλο (κι έχεσαν τον κόσμο όλο).
Τώρα, αν σε ρωτάνε τι μουσική ακούς, ντρέπεσαι να απαντήσεις. Αν τους πεις rock θα σου πουν –κι εγώ. Και θα εννοούν το Βασιλάκη και τον Πανούση –στην καλύτερη περίπτωση. Αν μιλήσεις για punk θα σου απαντήσουν πως το ξέρουν. Εκείνο που έκανε ο Γαρδέλης, ο Ψάλτης και η Καίτη Φίνου δεν ήταν; Αν τους πεις metal θα σε ρωτήσουν για τους Lordi.
Εγώ, όταν με ρωτάνε πάντως κοιτάζω να αποφύγω την απάντηση. Γιατί ακούω κάτι γέρους, τακτοποιημένους που βγάζουν σε CD τα νανουρίσματα των παιδιών τους και κάτι άλλους, αγάμητους, που μιλάνε για απουσίες. Τι να πεις δηλαδή –πως το αγαπημένο σου είδος είναι νανουρίσματα και χυλοπιτοτράγουδα;
Έχω καιρό να ακούσω κάτι καινούργιο και συναρπαστικό. Και, να με συγχωρούν οι ειδήμονες αλλά δεν το αντέχω το έθνικ. Άλλα βιώματα, μπορεί να είναι καλό ή κακό –εγώ δεν καταλαβαίνω Χριστό. Ούτε το χιπ-χοπ αντέχω. Δεν το μπορώ το μπίτι το συνεχόμενο και δεν έχω καμιά όρεξη να βγάλω φράγκα για να πηδάω γκομενάκια από τον κώλο. Εντάξει, μπάτσους θα μου άρεσε να σκότωνα, αλλά φοβάμαι. Έχω και μυωπία, μπορεί να πάρουν τίποτα αθώους οι σφαίρες.
Τώρα κάθομαι ήσυχος, δεν περιμένω πλέον μουσικές που τσακίζουν κόκαλα –ούτε και κινήματα που θα αλλάξουν τον κόσμο με τη μουσική. Έτσι κι αλλιώς, ακόμα κι αν έρχονταν δεν θα μπορούσα να ακολουθήσω –έχω να πάω για ψώνια μετά τη δουλειά. Είναι μόνο που μερικά βράδια θα γούσταρα ν’ ακούσω κάτι καινούργιο και ζόρικο, με τίποτα μπύρες παρέα. Αλλά δε βαριέσαι –βολεύομαι στις παπαριές του συγχωρεμένου του Παυλάκη :

"Τις περισσότερες φορές το περπατάς μονάχος
μα τούτη η νύχτα είναι δύσκολη να βγει
διαλέξεις σε διαλέξουνε δεν θα υπάρχει λάθος
ίδιο νερό άλλη πηγή

Μ' ένα σουγιά άγρια μεσάνυχτα
χωρίς πολλά πολλά γιατί
χωρίζεις τα όμορφα απ' τα άσχημα
αφού για σένανε η πλάστιγγα
θα γέρνει πάντα προς τη γη"

Γιατί η δική μου μουσική δεν παίζει πια.

Posted in: Συμβαίνουν κι αυτά