Τριαντάφυλλα και κουμπιά

Είναι λοιπόν κάτι περίεργα πράγματα, που τα βλέπεις και μένεις με το στόμα ανοιχτό, να χαίρονται οι μύγες που κυκλοφορούν αβέρτα -είναι και κάποια άλλα πράγματα που σε απασχολούν υπογείως, μύχιες σκέψεις ας πούμε, τα γυροφέρνεις συχνά, άκρη δε βγάζεις αλλά στριφογυρνάνε στο κεφάλι σου –εσωτερικώς -σαν διανοητικές μύγες απ΄αυτές που κατάπιες προηγουμένως, υποθέτω.

Εξηγούμαι.

Όταν βγήκε στις αίθουσες (στις ποιες;) η ταινία του Κόπολα, το Youth without youth, είχα σκυλιάσει να τη δω. Αλλά καθότι πολυάσχολος και αναβλητικός δεν πρόλαβα την πρώτη προβολή –στη δεύτερη βδομάδα παιζόταν η ταινία κάπου κατά Καλλιθέα μεριά, τρέχα-γύρευε. Απόρησα, «ρε μάγκες ολόκληρος Φράνσις Φορντ Κάντιλακ είναι αυτός –μόνο σε μια αίθουσα παίζεται;» Διάβασα τις κριτικές, «βεβαίως φοβερός ο Κόπολα, μέγας σκηνοθέτης και μεγάλη μας τιμή που έκανε ταινία μετά από τόσα χρόνια, αλλά πέραν τούτου, να περάσει ο επόμενος παρακαλώ». Λέγανε για κάποια υπόθεση μπερδεμένη, ξαναγινότανε και καλά νέος ο Τιμ Ροθ και μετά έπεφτε μπέρδεμα γιατί τον κυνηγάγανε οι Γερμανοί Ναζί να μάθουν το μυστικό της νεότητας και άκρη δεν έβγαινε στην όλη ιστορία. Μάλιστα. Είπα στον ανεπρόκοπο τον Χανιώτη, που είναι φόλα διανοούμενος, να πάμε μαζί να τη δούμε την ταινία, μου απάντησε «τώρα τελευταία την έχω δει αποκαθήλωση ινδαλμάτων –κάτω ο Κόπολα!» Καλό κουμάσι κι αυτός –βαριότανε να δει την ταινία και την έκανε κουλτουρέ γυριστή, αποτέλεσμα, δεν πρόλαβα την ταινία όσο παιζόταν. Όταν βγήκε σε dvd τη νοίκιασα από τους πρώτους.

Πόσος καιρός πάει που έχεις πέσει σέκος με ταινία; Εννοώ, να πέφτουν οι τίτλοι τέλους κι εσύ να περιμένεις ακόμα, κολλημένος στην οθόνη, ψάχνοντας να βρεις από που έφυγε το φορτηγό που σε ισοπέδωσε. Τέτοιο πράγμα.

Διευκρινίζω.



Η ταινία του Κόπολα έχει όλα αυτά που θα περίμενες –σκηνοθεσία 10 κλάσεις πάνω από το συνηθισμένο, φωτογραφία «κάθε πλάνο και πόστερ», μοντάζ αέρινο, οπτικές που αλλάζουν σύμφωνα με το «ποιος βλέπει –τι», συνηθισμένα πράγματα για Κόπολα, άπιαστα πράγματα για το μεγαλύτερο ποσοστό σύγχρονων σκηνοθετών. Η υπόθεση βασίζεται σε βιβλίο του Μιρτσέα Ελιάντε, όσοι έχουν ασχοληθεί με κοινωνική ανθρωπολογία θα τον θυμούνται σίγουρα. Όπου λοιπόν, ένας γερο-καθηγητής γλωσσολογίας ψάχνει τις πρώτες εκφάνσεις της ανθρώπινης γλώσσας, μελετάει αρχαίους πολιτισμούς και αγωνιά επειδή θα πεθάνει πριν προλάβει να τελειώσει το έργο του. Μια ωραία πρωία φτάνει στο Βουκουρέστι, με ένα γαλάζιο φάκελο στην τσέπη, μέσα στο φάκελο ένα μπουκαλάκι υδροκυάνιο, αποφασισμένος να ξεμπερδέψει με τη ζωή του οριστικά –αφού σε όλα απέτυχε. Το έργο του δεν προλαβαίνει να το ολοκληρώσει, η γυναίκα της ζωής του (και το όνομα αυτής Λάουρα –αν δεν πιάνεις τον συμβολισμό, ρώτα με να σου εξηγήσω) τον παράτησε πριν χρόνια πολλά επειδή δεν άντεχε να έρχεται δεύτερη, μετά το επιστημονικό του έργο, έχει και ποδάγρα, ξέρω ΄γω, ο καθηγητής –αποφασίζει να πεθάνει τέλος πάντων. Όπου τον χτυπάει κεραυνός και τον κάνει φλαμπέ. Αλλά δεν πεθαίνει, αντιθέτως, ξυπνάει σε νοσοκομείο και ανακαλύπτουν οτι ξανάνιωσε. Τον αναλαμβάνει ένας γιατρός, ο τεράστιος Μπρούνο Γκατζ, τον επιδεικνύει σε κάτι επιστημονικά συνέδρια ως αξιοπερίεργο –τον ανθίζονται οι Ναζί και ψάχνουν να τον αρπάξουν για να τον τεμαχίσουν, να δουν πως συνέβη το ρεκτιφιέ. Νομίζω οτι μέχρι εδώ είδαν οι τεκμηριωμένοι κριτικοί κινηματογράφου –βάζει ο Φράνσις Φορντ κάτι αεροπλανικά κολπάκια ταινίας Β΄διαλογής, όπου ο καθηγητής τζόβενο διαβάζει βιβλία σκανάροντας με το χέρι και στριφογυρίζει με τη σκέψη πιστόλια που τον σημαδεύουν –έφριξαν υποθέτω οι κριτικοί και έφυγαν βλαστημώντας! Εντάξει, θα πεις, καραγκιοζιλίκια, αλλά χέστηκε ο Φράνσις Φορντ –καθώς ήθελε να τρέξει παρακάτω την υπόθεση, «μην κολλάς φιλαράκι, δεν είναι εδώ το θέμα».
Επειδή ο καθηγητής γνωρίζει μια νεαρή γυναίκα καρμπόν της δικής του Λάουρας, η οποία τυγχάνει μετεμψύχωση κάποιας αρχαίας ιέρειας –κοντολογίς, την ψήνει μια χαρά τη δουλειά ο καθηγητής, πρόσεξε πώς. Είναι νέος κι ωραίος άρα διαθέτει χρόνο να τελειώσει το έργο του, έχει τη γυναίκα της ζωής του με το πλεονέκτημα οτι αυτή διαθέτει το χάρισμα να παθαίνει εκλάμψεις και να γυρίζει πίσω, πολύ πίσω, σε άγνωστες γλώσσες –μέχρι τις ρίζες μπορεί να φτάσει η γυναίκα αυτή και ο καθηγητής δίπλα της να καταγράφει! Όταν όσα ονειρεύτηκες εκπληρώνονται –και με το παραπάνω! Τότε καταλαβαίνεις οτι τα όνειρα που εκπληρώνονται, απλώς ονομάζονται εφιάλτες. Από εδώ και πέρα αρχίζει η βόλτα στη θλίψη –δεν θα σου πω τι γίνεται, να πας να δεις την ταινία –πρόκειται πάντως για την πιο απελπισμένη ταινία που έχω δει τα τελευταία 10 χρόνια, παραπίσω δε θυμάμαι.

Μερικά έξτρα.

Ο Τιμ Ροθ παιζει τον ρόλο σαν κανονικό υδροκυάνιο –πικρά πολύ, υποβλητικά και θανατηφόρα, κατά τη γνώμη μου έπρεπε να μαζέψει με τρίκυκλο όλα τα βραβεία πρώτου ρόλου που κυκλοφορούν στην πιάτσα. Με τη διαφορά οτι δεν προτάθηκε πουθενά και για κανένα! Διόρθωσέ με αν κάνω λάθος.
Το σενάριο, με δυο –τρία μπασίματα φιλοσοφικών κειμένων περί χρόνου και γλώσσας (αυτά ντε, που οι κριτικοί θεώρησαν φλύαρα), είναι απλώς υπέροχο.
Τα ερωτήματα που βάζει η ταινία σηκώνουν συζήτηση γύρω στις πέντε ώρες έκαστο.
Η κατάληξη της υπόθεσης, οι τελευταίες σκηνές δηλαδή, είναι οτι καλύτερο έχει φτιάξει ποτέ ο Κόπολα, κατά την ταπεινή μου γνώμη.
Η ταινία είναι ανεξάρτητη παραγωγή, αυτοχρηματοδοτούμενη κι αυτό έχει δυο συνέπειες. Πρώτον, τη φαρμακομυτίαση των κριτικών που επισημαίνουν οτι λόγω αφραγκίας, οι σκηνές της Ελβετίας γυρίστηκαν στη Βουλαρία και «τς, τς, τς –τι πράγματα είναι αυτά!», δεύτερον, το πλήρες θάψιμο της ταινίας σε όλα τα κινηματογραφικά βραβεία. Τουτέστιν, δε γαμιέστε αμφότεροι –όλοι σας;

Συνεχίζω.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την ταινία του Κόπολα σκάει το Curious case of Benjamin Button με παρόμοιο θέμα. Υπερπαραγωγάουα, με Μπραντ Πιτ, Κέιτ Μπλάνσετ, ειδικά εφέ, «στρατούς κομπάρσων» ξέρω ΄γω –σκηνοθεσία Ντέιβιντ Φίντσερ. Να πω κάτι αρχικά γι΄αυτόν τον Φίντσερ. Διότι βγάζει ο άνθρωπος το Σέβεν, πέφτουμε ξεροί –πολύ ωραίο και συγχαρητήρια. Βγάζει το Φάιτ Κλαμπ, σκέτη βόμβα απεμπλουτισμένου ουρανίου, μας πήρε χρόνια να συνέλθουμε και αν... Βγάζει μετά εκείνο το Ζόντιακ, εγώ έπαθα μια υπνηλία όσο το έβλεπα, αν δεν έπαιζε και ο Κοτέας θα ροχάλιζα. Αλλά είπα, δε βαριέσαι, κάτι δεν του έκατσε καλά στο μοντάζ και έβαλε μέσα όλο το υλικό –τέλος πάντων, αστυνομική ταινία με τόσα άσχετα κομμάτια δε στέκει, αλλά πάμε παρακάτω, λόγω του ρεαλισμού και της ανοχής που εξασφάλισε το άτομο από τις προηγούμενες ταινιάρες του. Κάνει τώρα τον Μπέντζαμιν Μπάτον –ίσα ρε παλικάρι! Μας τσάκισες κανονικά!

Τουτέστιν.



Κοντά 2,5 ώρες ρε γίγαντα για να πεις μια ιστορία που θα χώραγε σε ταινία μικρού μήκους; Ένα παιδί γεννιέται με σύνδρομο γήρανσης και όσο περνάνε τα χρόνια μικραίνει μέχρι που γίνεται μωρό, παχουλό, και πεθαίνει. Η ζωή του καταγράφεται σαν ντοκυμαντέρ, σε στυλ Φόρεστ Γκαμπ –πάει να πει, το ίδιο ψυχρά –αλλά με χειρότερη μουσική υπόκρουση. Η υπόθεση μπάζει από παντού κι αυτό έχει σημασία, επειδή τα «κρυφά νοήματα» της ιστορίας, οι «συμβολισμοί» είναι επιπέδου «Χαϊλάντερ ο αθάνατος». Δώσε βάση –η ταινία αρχίζει με μια γριά ετοιμοθάνατη που «διηγείται» την ιστορία στην κόρη της, μέσα από το ημερολόγιο του Μπέντζαμιν. Συμβολισμός –απλός και αποδεκτός. Η γριά ξεκινάει τη διήγησή της με ένα ρολόι σιδηροδρομικού σταθμού που φτιάχτηκε να δουλεύει ανάποδα. Συμβολισμός –ενισχυτικός του προηγούμενου –εντάξει αδερφέ, το πιάσαμε το υπονοούμενο. Το συγκεκριμένο ανάποδο ρολόι λοιπόν, αντικαθίσταται με κανονικό ψηφιακό ρολόι (που δουλεύει «ρολόι») όταν ο Μπέντζαμιν πεθαίνει. Αυτό είναι συμβολισμός επιπέδου Μάρκου Σεφερλή, ή Φόρεστ Γκαμπ –διαλέγεις και παίρνεις.

Το θέμα είναι.

Οτι δεν υπάρχει θέμα. Ο Μπραντ Πιτ μεταμορφώνεται σε γέρο, μετά γίνεται νεώτερος, μέχρι πιτσιρικάς φτάνει με το ανάλογο μακιγιάζ, η Κέιτ Μπλάνσετ είναι ίδια σε όλη την ταινία, μα την 20άρα κάνει, μα τη 40άρα –ένα και το αυτό. Δεν έχει σημασία. Ο Μπέντζαμιν ως γερασμένο παιδί είναι άψυχος και εμφανώς λυπημένος, ο Μπέντζαμιν ως ερωτευμένος είναι σκέτο άψυχος, ο Μπέντζαμιν ως αναχωρητής είναι τόσο λυπημένος που κάνει το γύρο του κόσμου (περνάνε και κάτι πλάνα που μάλλον ξέμειναν από τα 7 χρόνια στο Θιβέτ) –κι αυτό είναι όλο. Στην ταινία υπάρχουν μόνο καλοί άνθρωποι, ακόμα και οι κακοί γίνονται καλοί με το πέρασμα του χρόνου, οι νέοι γερνάνε και πεθαίνουν, ο ήρωας νεάζει και πεθαίνει –όλοι πεθαίνουν τελικά, ζωή σε μας. Και λοιπόν;
Η συνειδητότητα του ήρωα πουθενά δεν διευκρινίζεται, πέρα από τις πρώτες σκηνές. Δηλαδή, στην αρχή έχουμε έναν γέρο που φέρεται σαν παιδί, αλλά από εκεί και πέρα –χέσε μέσα. Ο γέρος, μάλλον, έχει συνείδηση της κατάστασής του αλλά του λείπουν οι εμπειρίες, στη συνέχεια ο νέος έχει τις εμπειρίες αλλά δεν δείχνει να διαθέτει αυξημένη συνειδητοποίηση –την κοπανάει σε κάποια φάση για να μπορέσει η γυναίκα του να μεγαλώσει το παιδί τους, ξαναγυρίζει μετά για να δει το παιδί, έτσι στο ξεκούδουνο, πέφτει και κάποιο πήδημα... Ωραία πράγματα, όλα καλοφτιαγμένα αλλά άνευ νοήματος.
Σκηνοθετικά το φιλμ είναι τίγκα στα κλισέ. Πως φαντάζεσαι μια σκηνή ερωτευμένων; Με ηλιοβασίλεμα –το διαθέτει η ταινία. Πως φαντάζεσαι μια σκηνή ευτυχισμένου ζευγαριού; Βάψιμο σπιτιού, αλληλομπογιάτισμα και σεξ –έχουμε κι απ΄αυτό. Πως φαντάζεσαι την παρουσίαση της θλιβερής κατάστασης ενός παιδιού με γήρανση; Πως αλλιώς; Μα φυσικά με το να μεγαλώνει σε γηροκομείο! Έλεος μάγκα μου! Το πιάσαμε το υπονοούμενο –φτάνει πια!

Κι άλλα έξτρα.

Για 13 βραβεία είναι υποψήφιος ο Μπέντζαμιν Μπάτον, τρομερή επιτυχία –ταινιάρα! Καθότι έχει γίνει από σοβαρό σκηνοθέτη, σε σοβαρό στούντιο με σοβαρούς παραγωγούς. Πρέπει να βγάλει τα λεφτά του –όχι σαν κάτι ρεμάλια τύπου Κόπολα που γυρνάνε αρλούμπες! Αυτό θα πει σύγχρονος κινηματογράφος!
Τι πίνουν εκεί στο Χόλυγουντ ακόμα δεν έχω καταλάβει! Όσο ο Μπραντ Πιτ ήταν μικρότερος, έπαιζε και κανένα ρόλο κανονικού ηθοποιού –απ΄αυτούς που χρειάζονται ερμηνεία ας πούμε. Τώρα που μεγάλωσε τον έχουν τσακίσει σε ρόλους «όμορφης, νεανικής φάτσας»! Μια οι αδελφοί Κοέν με τη σαχλαμάρα τους, τώρα ο Φίντσερ –σε λίγο τον κόβω τον Μπραντ να πρωταγωνιστεί σε κολλεγιακή ταινία! Και είναι κρίμα δηλαδή, επειδή το άτομο τυγχάνει ηθοποιάρα, όποιος έχει δει τους 12 πίθηκους, ή το Σνατς, θα το θυμάται.
Να σου ρίξω έναν ακόμα συμβολισμό; Κοίτα –ο Μπέντζαμιν λέγεται Μπάτον επειδή ο πατέρας του έχει εργοστάσιο που φτιάχνει κουμπιά –φοβερό ε;
Έχω την εντύπωση οτι δεν πείστηκες περί της μεθόδου Φίντσερ «ότι γυρίζουμε καλό είναι –δεν κόβω τίποτα στο μοντάζ». Παρακολούθα λοιπόν –η μαύρη που υιοθετεί το γερο-μωρό Μπέντζαμιν δεν μπορεί να κάνει παιδιά. Πάει σε έναν μαύρο παπά (γκόσπελ, βουντού, αλληλούια) κι εκείνος της ευλογεί την κοιλιά, ευλογεί και τον Μπέντζαμιν για να περπατήσει –και μετά παθαίνει συγκοπή και πεθαίνει. Όντως η μαύρη μένει έγκυος μετά και ο Μπέντζαμιν περπατάει. Που επηρεάζουν την υπόθεση της ταινίας όλα αυτά; Πουθενά απολύτως!

Τελικά.

Το Youth without youth θα μείνει στα βιντεοκλάμπ κάτω από την ταμπέλα «σινεφίλ» και θα θεωρείται κάτι σαν «γεροντική παραξενιά του Κόπολα». Το Curious case of Benjamin Button θα κάνει καριέρα, όπως το Φόρεστ Γκαμπ και θα φέρει πολλές φορές πίσω τα λεφτά του. Το βαρυσήμαντο πλήθος των πληροφορημένων θεατών θα νιώσει για μια ακόμα φορά ευχαριστημένο επειδή τα κατάλαβε όλα, και συγκινήθηκε από την ιστορία του Μπέντζαμιν –θα αναγάγει την όλη υπόθεση σε υψηλή διανόηση και μετά θα πάει για σουβλάκια. Ποιος Κόπολα τώρα; Ποιος χρόνος; Ποια γλώσσα;
Μπέντζαμιν και τα μυαλά στα κάγκελα, επειδή τελικά....
«Όλα είναι ατθμός» (Θρασύβουλας) και επίσης «ο έρωτας εισερχόμενος εκ της μιας πόρτας, ο Χάρος εξέρχεται εκ της άλλης» (του ιδίου).
Κατάλαβες;

Posted in: Κολλήματα