Ώρα για Ινδιάνικο

Ψάχνοντας, τη βρήκα εδώ -πρόκειται για μια συνέντευξη των θρυλικών Stress στο περιοδικό "ΗΧΟΣ ΚΑΙ HI-FI" (τεύχος 152, Νοέμβριος 1985). Την αναδημοσιεύω για πολλούς λόγους αλλά ο κυριότερος είναι για να περηφανευτώ -ναι ρε γαμώτο -αυτοί ήταν το συγκρότημα της περιοχής μου, αυτοί έπαιζαν στην πρώτη συναυλία που είδα στη ζωή μου και εξαιτίας τους έφαγα κάμποσο ξύλο (αλλά έριξα κιόλας).

STRESS RULES OK!
(K.Π.Μ. δεν ήσουν τρελός τελικά)

Πρόσεξα μια τάση στα σημερινά ελληνικά πανκ γκρουπ να διαχωρίζουν τη θέση τους από ένα ειδικό κοινό, πράγμα που με κάνει να σκέφτομαι ότι στο μέλλον δεν θα υπάρχουν πια πάνκηδες αλλά μόνο πανκ συγκροτήματα. Αυτό το κοινό πότε πρωτοεμφανίστηκε;

ΚΩΣΤΑΣ : Εμείς στις πρώτες συναυλίες που είχαμε κάνει το ‘81-‘82, δεν είχαμε πανκ κοινό από κάτω. Άσχετος κόσμος ήταν οι περισσότεροι, αλλά γινόταν χαμός. Το δικό μας κοινό δημιουργήθηκε το ‘82, την εποχή που παίζαμε στην Αρετούσα.
ΛΟΥΗΣ : Υπήρχε κοινό από τους ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΙΣ.
Κ: Ναι, αλλά το κοινό των Παρθενογένεσις δεν ήταν στην ίδια φάση με το μετέπειτα κοινό. Ήταν πρώτα πρώτα μεγάλοι 25αρηδες, ήταν άτομα γύρω από το Remember. Δούλευαν σαν φωτομοντέλα. Αργότερα πήραν άλλες κατευθύνσεις. Απλώς μόλις βγήκε το ‘82 ένας πανκ κόσμος θέλανε να το παίξουν σαν πατέρες, ενώ στην πραγματικότητα αυτά τα άτομα δεν ήταν τίποτα. Αλλά για να ξαναγυρίσουμε στο μουσικό χώρο, οι «Παρθενογένεσις» ήταν το πρώτο, όχι πανκ, αλλά μπορούμε να πούμε new wave συγκρότημα.
ΓΙΑΝΝΗΣ: Εγώ πιστεύω ότι ήταν πανκ.
Κ: Τα πρώτα πανκ συγκροτήματα ήταν οι HOMICIDE και οι MAGIC DE SPELL.
Γ: Και οι DARK SHADOWS που έπαιζαν το ‘80 στο Σπόρτιγκ με τον Πουλικάκο και τον Σιδηρόπουλο. Νομίζω παίζανε ρέγγε-πανκ. Οι MAGIC DE SPELL είχαν βγάλει το πρώτο πανκ σιγκλάκι στην Ελλάδα. Αυτοί ήταν οι πρωτοπόροι της κίνησης.
Λ: Και ο Μπελτέκας που ήταν σε στυλ Iggy Pop και Stranglers. Ήταν και αυτός new wave.
Κ: Μετά ήρθαν οι ΑΝΥΠΟΦΟΡΟΙ και μετά εμείς. Θα ανοίγαμε μάλιστα το πρόγραμμα των Παρθενογένεσις το ‘80, αλλά διαλύσανε και δεν έγινε η συναυλία.
Λ: Την ίδια εποχή με τους Ανυπόφορους ήταν και ένα συγκρότημα από το Παγκράτι οι ΕΣΚΟΥΛΑΠΙΟΥΣ. Μετά από εμάς ήρθαν οι ΑΟΥΣΒΙΤΣ και οι GUILOTINE. Ας μην ξεχνάμε και τους BIRTHWARD.
Κ: Μετά σκάσανε οι νεοπάνκηδες. ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ το ‘82 και ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΤΟ ‘83.
Γ: Στη συναυλία του Γκύζη, το καλοκαίρι του ‘82, εμφανίστηκαν οι STRESS, οι SOLDIERS OF ANARCHY, μετέπειτα EX-HUMANS, οι ΑΝΥΠΟΦΟΡΟΙ και τελευταίοι οι ΑΟΥΣΒΙΤΣ, τη στιγμή που ήρθε η αστυνομία. Κι ακόμα οι CAPTAIN ΝΕΦΟΣ στην πρώτη τους ουσιαστική εμφάνιση. Από τότε καθιερώθηκαν. Ήταν ωραίοι, έπαιζαν κάτι σαν τους Talking heads. Ήταν και ένα συγκρότημα που ανέβηκε να παίξει ροκ και έφαγε αυγά.
Κ: Μετά από αυτούς βγήκαμε εμείς με τον αρμονίστα των Παρθενογένεσις, τον Μπιλι. Ξέρεις μέσα από τους Sress έχουν περάσει δυο παλιά μέλη των Παρθενογένεσις, ο αρμονίστας και ο κιθαρίστας ο Τόμυ που σήμερα παίζει στους X-Mandarina duck.


Γνώρισα κάτι παιδιά στη συναυλία στη «Ζαϊρα» το ‘84 που λέγοταν Pollution και είχαν παίξει και εκείνοι στη συναυλία στου Γκύζη σαν Nipple Erectors (το όνομα αυτό ήταν μιας χρήσης, μόνο για τη συγκεκριμένη)

Λ: Υπήρχαν πολλά συγκροτήματα, αλλά έμεναν στα λόγια, ότι θα φτιάξουν συγκρότημα με το τάδε όνομα. Λίγοι είχαν κάνει εμφανίσεις.
Κ: Οι Sress υπήρχαν σαν ιδέα από το ‘79. Είμασταν τότε 15-16 χρονών. Το ‘80 κάναμε τις πρώτες πρόβες και το φθινόπωρο την πρώτη μας εμφάνιση στη Χαλκίδα. Οι ουσιαστικές όμως εμφανίσεις ξεκίνησαν στην Αργυρούπολη το ‘81. Εκεί ήταν όλοι οι φίλοι μας, εκεί κάναμε το όνομα μας. Ήμασταν το πρώτο συγκρότημα που βγήκε στις συνοικίες και έπαιξε κάτι διαφορετικό. Υπήρχε τότε κατεστημένο από δυο τρία συγκροτήματα που μονοπωλούσαν την περιοχή από Αργυρούπολη μέχρι Ηλιούπολη, Γλυφάδα, Βούλα και έπαιζαν όλα διασκευές, τα κλασσικά κομμάτια, Satisfaction, Smoke on the water, σε κάθε συναυλία τα ίδια και τα ίδια. Την πρώτη φορά που πήγαμε να παίξουμε μας κατεβάσανε κάτω οι φρικάδες. Είχαμε βγει με αρβύλες, πέτσινα λεοπαρδαλέ παντελόνια, μαλλιά όρθια και μας είχανε στη μπούκα. Τη δεύτερη φορά τους είπαμε «παιδιά εμείς μπορεί να μην παίζουμε, αλλά τουλάχιστον παίζουμε δικά μας κομμάτια» και ο κόσμος σηκώθηκε και χόρεψε, υπήρξε ανταπόκριση, είχαμε και ελληνικό στίχο. Μόλις τελειώσαμε βγήκε ένα συγκρότημα από αυτά τα κατεστημένα και είπε στον κόσμο, ότι τώρα θα ακούσετε καλή μουσική, δεν πρέπει να ακούτε ότι και ότι και σηκώθηκε ο κόσμος και έφυγε σαν να τους έλεγε «αφού παίζετε καλή μουσική παίξτε τη μόνοι σας». Δηλαδή καταφέραμε και επικοινωνήσαμε με τον κόσμο.
Λ: Τότε δεν χρησιμοποιούσαμε τη λέξη πανκ. Όταν μας ρωτούσαν λέγαμε εμείς παίζουμε δική μας σοκ μουσική, παίζουμε σοκ εν ρολ. Θέλαμε να σοκάρουμε, να πούμε δυο τρία πράγματα. Ο Φραγκίσκος ξετύλιγε ένα πανό με συνθήματα κι έλεγε στον κόσμο που καθόταν από κάτω «παρακαλώ φύγετε από κοντά, γιατί όταν παίζουμε μπορεί να σας συμβεί οποιοδήποτε απρόοπτο». Και δεν φεύγανε και είχαμε συνέχεια τραυματισμούς.
Κ: Πηδάγαμε μέσα στο κοινό.
Λ: Υπάρχει ταινία που δείχνει το Γιάννη να έχει πέσει πάνω στο μικρόφωνο και να κάνει σαν την τσίτα στη ζούγκλα και τον Κώστα να πέφτει σαν αεριωθούμενο στον κόσμο μαζί με το μπάσο του.
Κ: Ουκ ολίγα δόντια είχανε σπάσει.
Γ: Αυτά γινόντουσαν το ‘82 στη Σοφίτα και στο τέλος έβγαινε ο Ηρακλής και έλεγε «ποιος ξέρει να φτιάχνει καρέκλες». Και παρόλο που γινόντουσαν αυτές οι φάσεις με έπαιρνε ο Ηρακλής την άλλη μέρα τηλέφωνο και μου έλεγε σας έχω κανονίσει να παίξετε την Παρασκευή. Ήταν το μόνο κλαμπ που κοίταξε να προωθήσει τα ελληνικά συγκροτήματα.

Είναι αλήθεια ότι τον καιρό που παίζατε στην Αρετούσα κάνατε κόντρες με τις Μουσικές Ταξιαρχίες ποιος θα μαζέψει πιο πολύ κόσμο;

Λ: Το Skylab που παίζανε οι Μουσικές Ταξιαρχίες ήταν δίπλα στην Αρετούσα. Ένας τοίχος μας χώριζε. Μια φορά μάλιστα που είχαμε παίξει με μηχανήματα 200Watt, έρχεται ο καταστηματάρχης του Skylab και ο ντράμερ από τις Ταξιαρχίες και λέει «χαμηλώστε ρε παιδιά, μας έχετε ταπώσει». Παίζαν οι Ταξιαρχίες και ακούγονταν μέσα η δικιά μας μουσική. Εκείνο τον καιρό ήταν ήδη γνωστοί, κάτι με τη δίκη της Καρδίτσας, κάτι με τους στίχους τους και μάζευαν πολύ κόσμο. Γινόταν λοιπόν μια ουρά έξω από το Skylab και μια ουρά έξω από την Αρετούσα για μας. Ο κόσμος που περνούσε ήξερε για τις Μουσικές Ταξιαρχίες αλλά δεν μπορούσε να καταλάβει για ποιο συγκρότημα περίμενε η διπλανή ουρά. Και να σκεφτείς ότι σε αυτούς είχε δυο κατοστάρικα το εισιτήριο και σε μας ένα, κι όποιος δεν είχε έμπαινε με ένα πενηντάρικο και εμείς δεν παίρναμε φράγκο και μάλιστα πληρώσαμε και από την τσέπη μας για τα μηχανήματα.
Κ: Την εποχή της Αρετούσας που ήταν το πρώτο ατόφιο πανκ μαγαζί μετά το Παρανόιντ, γινόταν χαμός μέσα. Εκεί πρωτοπαίξαμε στις 13 Φεβρουαρίου το ‘82 μαζί με τους Άουσβιτς και τους Guilotine. Εκεί έμπαιναν σχεδόν μόνο πανκ άτομα. Στην Αρετούσα όταν παίξαμε τη δεύτερη φορά τα σπάσανε όλα. Παίζαμε με το φόβο να μην μας έρθει κανένα μπουκάλι στο κεφάλι. Είχαμε γίνει ένα με το κοινό. Ο κόσμος φώναζε «Stress destroyers- Stress destroyers». Σκάγανε μπουκάλια στους καθρέφτες του μπαρ.
Γ: Ο μπάρμαν ήταν μεθυσμένος και έλεγε πάρτε μπύρες, πάρτε μπύρες...
Κ: Εν τω μεταξύ το μαγαζί το διαχειρίζονταν πάνκηδες. Ο ιδιοκτήτης ερχόταν κάθε δυο μέρες και του δίναν τα λεφτά.

Και κάθε τόσο έκλεινε μετά τα σπασίματα.

Λ: Ε ναι, αφού γινόταν της πουτάνας. Είχαν φτάσει στο σημείο να γκρεμίσουν έναν ολόκληρο τοίχο. Ξηλώσανε και τα υδραυλικά. Την πρώτη μέρα έγινε επισκευή. Μετά το δεύτερο σπάσιμο το κάνανε σκυλάδικο.
Γ: Ήταν ένα γενικό πνεύμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Και η συναυλία στου Γκύζη ήταν επεισόδιο. Αρκεί μόνο να θυμηθώ ότι εγώ μπήκα από το παράθυρο και βγήκα από το παράθυρο. Μπήκα από κει για να μην πληρώσω και βγήκα όταν ήρθαν οι μπάτσοι.
Κ: Κι όμως δεν υπήρχε θέμα παρεξήγησης. Ήμασταν όλοι ένα, δεν είχαμε πλακωθεί ποτέ μεταξύ μας. Τότε ήταν πολύ πιο αγνή η φάση. Περπατάγαμε στο δρόμο, κι άμα βλέπαμε κανένα πάνκη, χαιρετιόμασταν με ενθουσιασμό κι ας μην τον ξέραμε. Σε κάθε συναυλία έβλεπες αγκαλιές και φιλιά λες και ήμασταν χαμένοι σύντροφοι που ξαναβρεθήκαμε. Τώρα κοιτάνε ο ένας τον άλλο και λένε ‘τον δέρνεις αυτό το ξενέρωτο;’

Εκείνο που με ενδιαφέρει προσωπικά είναι κάτι άλλο. Δεν είναι οι σκηνές εξαλλοσύνης και καταστροφής, αν και τότε είχαν νόημα για να εκφυλιστούν στις μέρες μας, αλλά το γεγονός ότι μέσα στο γενικό κλίμα παιδιάστικου χαβαλέ οι Sress ήδη από το ‘81 ανεμίζουν στις συναυλίες τους ένα πανό με πολιτικά συνθήματα και μοιράζουν προκυρήξεις με την ιδεολογία τους. Στο πανό αυτό διαβάζουμε φράσεις όπως «ανθρώπινα δικαιώματα», «anti-war’, ‘usa-russia are your only enemies’, ‘anti-drug’. Δηλαδή σε μια εποχή που οι Crass ήταν ελάχιστα γνωστοί εδώ, υπήρχε ένα ελληνικό συγκρότημα που ευθυγραμιζόταν χωρίς καθυστέρηση με ένα γενικότερο κίνημα συγκεκριμένης πολιτικής συνειδητοποιησης που χαρακτήριζε τη νέα τότε φάση του πανκ στο εξωτερικό.

Λ: Αυτό το πανό έγινε όταν πήραμε τον Φραγκίσκο, στην τρίτη μας συναυλία, το ‘81 στην Αργυρούπολη. Εκφράζει δικές μας καθαρά ιδέες που τις είχαμε συνειδητοποιήσει από τότε. Τα συνθήματα ήταν γραμμένα πάνω σε ένα σεντόνι. Το απλώναμε σε κάθε συναυλία και κάθε φορά όλο και κάποιος ανέβαινε πάνω στο πάλκο που παίζαμε, το ‘παιρνε, το ‘κανε μπέρτα κι έφευγε και τον κυνηγάγαμε μετά να του το πάρουμε. Τώρα πια δεν βγαίνουμε με πανό, αλλά οι ιδέες μας δεν άλλαξαν.

Οι καιροί όμως άλλαξαν. Πολλά συγκροτήματα εγκατέλειψαν τη μουσική πανκ και γενικά σήμερα δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ο ίδιος ενθουσιασμός όπως πριν ένα χρόνο ακόμη. Πιστεύετε ότι ξαφνικά άνοιξε ένας δρόμος στη μουσική που λέγεται πανκ κι ότι θα μπορεί κανείς να βαδίζει επ’ άπειρο σε αυτό τον δρόμο; Ή μήπως ήταν μια εποχιακή μόδα;

Γ: Γνωρίζω ότι εξελίσσεται αυτός ο χώρος. Αν και όταν φτιαχτηκε το ‘76 νομίσανε ότι θα πέθαινε κι ότι δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα εποχιακό κίνημα, όπως π.χ. οι νεορομαντικοί. Πάντα λένε ότι πεθαίνει, αλλά άμα προσέξει κανείς βρίσκει διάφορα κινήματα μέσα στον ίδιο χώρο, που δείχνουν ότι εξελλίσεται. Αρχίζει στην Αγγλία, ξαφνικά παρακμάζει στην Αγγλία και βγαίνει στην Αμερική και βγαίνει συγχρόνως και σε όλο τον κόσμο. Η Αγγλία δεν βγάζει συγκροτήματα αυτή τη στιγμή, αλλά η Αμερική έχει είκοσι σε κάθε γειτονιά.
Λ: Και λένε ότι το πρόβλημα της Β.Ιρλανδίας θα λυθεί μέσα από τα 10.000 πανκ συγκροτήματα που διαθέτει!

Πιστεύεις δηλαδή ότι αυτός ο χώρος μπορεί μεν να μετασχηματίζεται, αλλά ακολουθεί ένα βασικό δρόμο που άνοιξες μια για πάντα;

Κ: Ναι, ας πούμε το δρόμο του αυθορμητισμού. Να μην κάνεις πράγματα κλεισμένα σε κλισέ Το πανκ είναι αυθορμητισμός. Αυτό δεν σημαίνει να παίζεις άτεχνα. Μπορεί να παίζεις με πολλή τέχνη και να βγαίνει αυθόρμητα , να μην βγαίνει κονσερβοκούτι.
Γ: Οι Dead Kennedys π.χ ξέρουν πολύ καλά να παίζουν τα όργανά τους, αλλά παρόλα αυτά είδες τι μπορεί να γίνει σε μια συναυλία τους.
Λ: Άκουσες τα κομμάτια μας στην καινούρια εγγραφή, το «Άβουλο ον» κλπ. Άμα τ’ ακούσεις σε μια συναυλία καταλαβαίνεις ότι δεν έχουν καμμιά σχέση με αυτά που έχουμε γράψει.
Κ: Στο στουντιο δε νιώθουμε ελεύθεροι, δεν μπορούμε ούτε καν να κινηθούμε γιατί θα ακουστεί από το μικρόφωνο. Λείπει το στοιχείο του αυθορμητισμού που λέγαμε.

Μήπως αυτό το στοιχείο δεν είναι η ίδια ουσία του ροκ εν ρολ;

Κ: Ναι και το πανκ είναι νομίζω η πιο αγνή πρόταση του ροκ εν ρολ. Δεν είναι ούτε ο μπλιτζάς ούτε ο ντισκάς.

Το αστείο είναι ότι το '55, όταν αρχίζει να διαδίδεται αυτή η μουσική στη νεολαία, το παιδί που χορεύει ροκ εν ρολ είναι κάτι ανάλογο του σημερινού ντισκά. Του αρέσει ο χορός, οι κινήσεις, το ντύσιμο. Η αλήτικη ζωή με γκόμενες και γρήγορα αυτοκίνητα και γενικά η διασκέδαση κι η ξεγνιασιά είναι πράγματα καινούρια και επαναστατικά για εκέινη την εποχή.

Γ: Ναι, αλλά οι κοινωνικές συνθήκες από τότε άλλαξαν. Σήμερα δεν είναι επαναστατικό να κάνεις ένα πάρτυ ή να βουτήξεις το αυτοκίνητο του μπαμπά σου και να πάς στο Πόρτο Ράφτη.
Σήμερα άλλα πράγματα είναι επαναστατικά. Το ροκ εν τω μεταξύ εκτός από τον αυθορμητισμό πλουτίστηκε με νέα στοιχεία ιδεολογικά. Ένα νέο στοιχείο είναι ο κοινωνικός προβληματισμός.

Εσείς πχ έχετε δηλώσει ότι με τους στίχους σας θέλετε να θίξετε υπαρκτά προβλήματα, ψυχολογικά, κοινωνικά κι όχι να λέτε ιστοριούλες. Τι είναι αυτό που σας κάνει να προβληματίζεστε; Μήπως η κακή παιδική ηλικία ή το αίσθημα ότι είστε αδικημένοι ή ανικανοποίητοι στη ζωή;

Γ: Η δική μου παιδική ηλικία ήταν πολύ αρμονική, δεν μου΄λειψε τίποτα, ήμουν ευτυχισμένο παιδί. Συμβαίνει όμως το εξής : Σου δίνουν την εικόνα ενός όμορφου κόσμου, μιας όμορφης παιδικότητας, κι όταν μεγαλώσεις συνειδητοποιείς ότι υπάρχει κι άλλη πλευρά της ζωής.
Κ: Σε μεγαλώνουνε μέσα σε μια ουτοπική σκέψη ότι ο κόσμος είναι καλός, θα σε δεχτεί με ανοιχτές αγκάλες και δεν σε προετοιμάζουν ούτε οι γονείς ούτε το σχολείο, δεν σου λένε ότι μπορεί να φας και κανένα χαστούκι στη ζωή.
Γ: Νομίζεις ότι οι άνθρωποι είναι ιδανικοί και ωραίοι και βγαίνεις στο δρόμο κι έρχεται ένας και σε χτυπάει και λες "μα... γιατί, τι του έκανα;"
Κ: Η περπατάς και βλέπεις ανθρώπους με κομμένα πόδια να ζητιανεύουν και λες "γιατί αυτός εκεί;" Τι φταίει; Ο ίδιος ή το κοινωνικό σύστημα; Κι έτσι σχηματίζονται οι πρώτες ρωγμές στην ωραία εικόνα του κόσμου. Αν όμως δεν έχεις συνείδηση βλέπεις τις αδικίες και προσπερνάς ασυγκίνητος.
Γ: Όλοι οι άνθρωποι έχουν συναισθηματισμό. Δε νομίζω ότι μένουν ασυγκίνητοι, απλά αδιαφορούν.

Υπάρχει η αδιαφορία, που λέμε, του κόσμου, επειδή ο καθένας κοιτάει μόνο τον εαυτό του. Απ' την άλλη όμως το σύγχρονο ροκ εν ρολ, που θέλει να προβληματίσει τον άνθρωπο, στηρίζεται κι αυτό σε μια ατομικιστική πρόταση, "κοίτα τον εαυτό σου, γίνε ο εαυτός σου". Είναι γνωστό ότι η συνεισφορά του ροκ είναι η ατομικοποίηση κι όχι η ομαδοποίηση. Πώς συμβιβάζεται λοιπόν απ΄τη μια η κοινωνική και πολιτική συνείδηση; Ίσως η αντίφαση να είναι επιφανειακή, πάντως θέλει πολλή προσοχή. Κάποιος πρότεινε πολύ σωστά τη διάκριση ανάμεσα στον ατομικισμό και στον ατομισμό. Το θέμα είναι ότι στο υπαρκτό (κι όχι στο ιδεατό) ροκ συναντάμε και τα δυο. Το ροκ δεν είναι πάντα ένα πράγμα αγγελικό που θα κάνει καλύτερη την ανθρωπότητα.

Κ: Νομίζω ότι με βάση το προσωπικό σου κριτήριο μπορείς να κάνεις τις επιλογές σου.

Δηλαδή εν ονόματι του ροκ δεν μπορείς να δεχτείς τους πάντες και τα πάντα;

Γ: Εννοείται πως όχι! Υπάρχουν πολλές τάσεις και τόσα πολλά συγκροτήματα. Ας πάρουμε το θέμα της εμπορικότητας. Σε τι μπορεί να διαφέρει ο πατέρας μου, που εργάζεται για τα χρήματά του, για να αυξήσει τις καταθεσεις του στην τράπεζα, από έναν ροκ καλλιτέχνη που κάνει την ίδια δουλειά; Είναι λοιπόν ίδιος με τον πατέρα μου, ο ίδιος καλοβολεμένος αστός, ο ίδιος κεφαλαιοκράτης. Κι ακριβώς αυτός ήταν ένας λόγος της ύπαρξης του πανκ. Γιατί πλέον δεν υπήρχε διέξοδος αφού το χρήμα τα καταβρόχθιζε όλα, ε κάπου ωσόσο έπρεπε να βρεθεί μια εναλλακτική λύση, κι αυτή η λύση ήταν το πανκ αναγκαστικά.

Posted in: Κολλήματα