"Ώρα για μπουνίδια!"

Η πρώτη μου επαφή με το συγγραφικό έργο του Νικ Κέιβ ήταν τύπου Κερτ Κομπέιν -τουτέστιν "ολοσχερώς κατεστραμμένος ροκ ίνδαλμας παραληρεί". Τέλη του '80, βγαίνοντας από μια συναυλία των Μπαντ Σιντς στο ΡΟΔΟΝ, κάτι αχτένιστοι ρόντις πουλάγανε ένα βιβλιαράκι, σκληρό εξώφυλλο, με άπαντα τα καλλιτεχνήματα του καλλιτέχνη. Μερικές εισαγωγές για νουβέλες που δεν προχώρησαν, κάποια μονόπρακτα (θυμάμαι ακόμα εκείνο με τον φανατικό παπά που κόβει ένα-ένα τα δάχτυλα του χεριού του), μερικά χειρόγραφα και ζωγραφιές στο περιθώριο των σελίδων. Εντάξει, εκείνη ήταν η εποχή του Βερολίνου, ο Κέιβ πρεζόνι περιωπής, κοιμόταν σε τούρκικα καφενεία που διανυκτέρευαν -με λίγα λόγια, ένα συμπαθητικό παραλήρημα.
Είχα πάντα σε ιδιαίτερη εκτίμηση (για να το πω όσο πιο ουδέτερα γίνεται) τους στίχους του Κέιβ -ο άνθρωπος ζωγράφιζε κανονικά και, κυρίως, μιλούσε ΓΙΑ ΜΕΝΑ. Αλλά οι στίχοι του Κέιβ είναι μια διαφορετική υπόθεση την οποία θα αφήσω στην ησυχία της -για την ώρα.
Ξαναπάμε στα βιβλία.

Φαίνεται οτι όσο εγώ αγόραζα τα άπαντα τα ανολοκλήρωτα, ο Κέιβ είχε στρώσει τον κώλο του και έγραφε ένα αριστούργημα. Ολοκληρώθηκε το 1989, κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2004, τίτλος "Η δε όνος είδεν άγγελον" (Εκδόσεις Τυφλόμυγα). Δεν θα επαναλάβω τις γνωστές κοινοτυπίες περί εμμονών του Κέιβ που μεταφέρονται στο χαρτί (μα τι άλλο θα μετέφερε στο χαρτί δηλαδή; τα ψώνια του σουπερμάρκετ;) Θα αναφέρω απλά οτι εγώ έμεινα σαν το γαϊδούρι που είδε άγγελο μετά από εκείνο το βιβλίο. Δεν περίμενα οτι ο Κέιβ θα μπορούσε να δώσει κάτι τόσο ολοκληρωμένο, τόσο σφιχτά δομημένο και αφηγηματικά αλεξίσφαιρο. Δεν τον είχα για τόσο μεγάλο συγγραφέα, με δυο λόγια. Άσε που πήγε το άτομο, βούτηξε στον Αμερικάνικο Νότο, αναδύθηκε από τους βάλτους με τη "Βοή και το Πάθος" του Φόκνερ ανά χείρας -πήρε λοιπόν αυτό το αρχετυπικά μυθικό βιβλίο και το πήγε δυο βήματα παρακάτω! Γίνεται; Έγινε!

Πριν λίγο καιρό άκουσα οτι το δεύτερο βιβλίο του Κειβ ήταν έτοιμο, περίμενα να έρθει από τα μέρη μας (το βιβλίο -αλλά κι ο Κέιβ να ερχόταν δε θα με χάλαγε), έτρεξα και το πήρα. "Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό" (εκδόσεις ΤΟΠΟΣ).Τώρα βέβαια ήμουνα ψυλιασμένος οτι πρόκειται περί συγγραφέα βαρβάτου και όχι παραληρούντος ροκ ινδάλματος... Αλλά ο Νικ Κέιβ βρήκε τρόπο να με στείλει άκλαυτο για μια ακόμα φορά.



Το βιβλίο, όπως ήδη θα γνωρίζεις, ασχολείται με τις τελευταίες μέρες ζωής του Μπάνι Μανρό, ενός καταφερτζή πλασιέ και μέγα σαβουρογάμη -ο οποίος, μετά τον θάνατο της γυναίκας του φορτώνει το γιο του στο κίτρινο Πούντο και ξεκινάνε μαζί το ταξίδι της αναζήτησης (νοικοκυρών πρόθυμων να πηδηχτούν και εξίσου πρόθυμων να αγοράσουν τα καλλυντικά που πλασσάρει ο Μπάνι). Αυτό είναι όλο. Και ταυτόχρονα, αυτό είναι ΤΟ ΟΛΟ.

Εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι:

Κατ΄αρχάς, το συγκεκριμένο βιβλίο του Νικ Κέιβ είναι ΑΝΤΡΙΚΟ. Πως είναι, ας πούμε, τα βιβλία της Τόνι Μόρισσον γυναικεία; Ένα τέτοιο πράγμα. Όπως διαβάζεις, ως άντρας, τα γυναικεία βιβλία και σκέφτεσαι, "κοίτα να δεις τι ονειροπόλες που είναι οι γυναίκες" ή "κοίτα να δεις τι παπαριές πρέπει να πω αν θέλω να πηδήξω!" -έτσι κι εδώ. Σε πρώτη φάση, όταν ξεκινήσεις τον "Θάνατο του Μπάνι Μανρό" θα σκεφτείς, ως γυναίκα, "αυτοί οι άντρες, μια ζωή παιδιά μένουν!" ή "καλά μού τα λέγανε οτι όλοι οι άντρες είναι γουρούνια!" Λάθος -όχι γουρούνια! Λαγοί! Αυτά σε πρώτη φάση.

Το βιβλίο είναι μια "χύσιμο-χύσιμο" αποτύπωση της αντρικής διάθεσης, σε συνθήκες "είμαι έξω όλο το πρωί και γύρω μου στροβιλίζονται γκομενάκια -άσε που οι πελάτισσές μου είναι όλες αγάμητες νοικοκυρές". Αν έχεις υπάρξει άντρας αυτή τη διάθεση τη γνωρίζεις πολύ καλά. Όπως και την τάση να σκέφτεσαι τις περισσότερες γυναίκες γυμνές, ζουμάροντας με τη φαντασία σου στο σημείο του σώματός τους που σε καβλώνει περισσότερο. Επίσης γνωρίζεις και το κόλλημα με κάποιες διάσημες που ο καθένας ορίζει σαν πρότυπα για θεϊκό πήδημα -ο Μπάνι έχει βάλει εκεί την Κάιλι Μινόνγκ και την Αβρίλ Λεβίν. Τα ξέρεις όλα αυτά -έτσι δεν είναι; Ξέρεις επίσης τι σημαίνει να οδηγείς κίτρινο Πούντο, καταλαβαίνεις τι σόι άνθρωπος είναι αυτός ο Μπάνι Μανρό χωρίς δεύτερη κουβέντα -είναι εκείνος που οδηγεί κίτρινο Φίατ Πούντο!
Και είναι σαβουρογάμης, λάθος -είναι ο Βασιλιάς των Σαβουρογάμηδων! Ο άνθρωπος που σκέφτεται με το κάτω κεφάλι, ο "γαμάω ότι κινείται -ακόμα κι όταν δεν κινείται". Δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο -καταλαβαίνεις τι κέρατο είναι ο Μπάνι Μανρό.

Επίσης, κάνει το πιο γλοιώδες και καταθλιπτικό (προσωπικές απόψεις είναι αυτά) επάγγελμα του κόσμου -είναι πλασιέ! Κοροϊδεύει αποχαυνωμένες νοικοκυρές, κλείνει τεράστιες παραγγελίες, ρίχνει και κάναν πούτσο ενίοτε. Ο Μπάνι Μανρό είναι ο Σκουπιδοβασιλιάς μιας Σκουπιδοκοινωνίας -τρία ζήτω για τον Μπάνι! Σέρνει μαζί του τον γιό του, τον Μπάνι τζούνιορ, τον παρατάει σε κακόφημες γειτονιές μέσα στο καταραμένο κίτρινο Πούντο και αδιαφορεί. Το παιδί δεν πηγαίνει σχολείο όπως θα έπρεπε, πάσχει από κάποια πάθηση στα μάτια κι ο Μπάνι δεν του παίρνει ούτε καν ένα κολλύριο, το παιδί πεινάει κι αναγκάζεται να βγαίνει στους επικίνδυνους δρόμους... Όσο ο Μπάνι μαλακίζεται με νοικοκυρές. Όσο ο Μπάνι οδηγείται από τις κάβλες του και τρέμει την εποχή που θα σταματήσει να του σηκώνεται:
"Πρόσφατα ο Πουντλ είπε στον Μπάνι μια ιστορία για έναν ντόπιο μουνάκια από το Πόρτσντεϊλ που από γαμιάς έγινε λαπάς αφότου παρακολούθησε μια συναυλία της Σελίν Ντιόν. Πολύ απλά σταμάτησε να του σηκώνεται. Είπε στον Μπάνι οτι ήταν σαν να προσπαθείς να χώσεις νεκρό καναρίνι σε αυτόματο μηχάνημα ανάληψης. Τελικά ο τύπος εγκατέλειψε τις προσπάθειες και τώρα ασχολείται με την αρχιτεκτονική τοπίων στο Ουόλμπερσβικ. Τροκακτικά πράγματα. Τέλος πάντων".

Ο Μπάνι Μανρό είναι ένα σκέτο σίχαμα -νομίζω οτι έγινε φανερό αυτό. Αλλά όμως... Ο Μπάνι Μανρό είναι αιώνια ερωτευμένος με τη νεκρή γυναίκα του, την αγαπούσε παράφορα όσο την κεράτωνε, θα την αγαπάει για πάντα. Ο Μπάνι λατρεύει τον γιο του και θέλει γι΄αυτόν το καλύτερο. Ο Μπάνι ανησυχεί για τον γέρο πατέρα του που πεθαίνει από καρκίνο και ανησυχεί για τον "Κερασφόρο Δολοφόνο" που κατακρεουργεί γυναίκες στο βορά κι όλο και κατεβαίνει προς τα μέρη τους, όλο και κατεβαίνει προς τα νότια. Ο Μπάνι πίνει ότι βρεθεί μπροστά του για ν΄αντέξει τις μέρες και τραμπαλίζεται συνεπαρμένος από φοβερά οράματα. Η νεκρή γυναίκα του είναι πάντα παρούσα. Και το τέλος του ταξιδιού σημαίνει τη συνάντηση των τριών Μπάνι -του γεροντότερου, του κανονικού και του νεώτερου. Σε ένα σπίτι που βρωμάει αρρώστεια, τσιγαρίλα, κάτουρα και θάνατο -οι τρεις γενιές Μπάνι... Τρεις γενιές σαβουρογάμηδων, τρεις γενιές ανθρώπων που ειδικεύονται στην παραπλάνηση αφελών γυναικών -μια συνάντηση που καταλήγει βίαια -πως αλλιώς;
Ο μικρός Μπάνι λέει: "Ο μπαμπάς μου θα μπορούσε να πουλήσει ποδήλατο σε μπαρακούντα", ο γέρος Μπάνι αφιονίζεται μ΄αυτή τη φράση, χτυπάει το πιτσιρίκι με το μπαστούνι του -κάποια άτακτη φυγή...
"Ο Μπάνι ανοίγει την πόρτα και βγαίνει έξω με το αγόρι. "Γιε μου;" λέει ο γέρος. Ο Μπάνι γυρίζει και κοιτά τον πατέρα του. Ο γέρος κρατά το αποκρουστικό μαντήλι μπροστά του και κίτρινα δάκρυα τρέχουν απ΄τα μάτια του. "Πεθαίνω, γιε μου", λέει. Τα μάτια του Μπάνι γεμίζουν δάκρυα. "Μπαμπά;" λέει και κάνει να ξαναμπεί στο δωμάτιο, αλλά ο γέρος απλώνει το μπαστούνι του και με μια τελευταία ασθενική κίνηση σπρώχνει την πόρτα να κλείσει".



Θέλω να πω, με όλα αυτά, οτι ο Νικ Κέιβ κάνει κάποιο θαύμα εδώ πέρα. Μετατρέπει το νερό σε κρασί και το ψωμί σε ψάρια, φτιάχνει τον πιο σιχαμένο ήρωα της λογοτεχνίας και τον βάζει να μας δείξει τι θα πει αιώνια αγάπη, τι σημαίνει οικογένεια, υπερηφάνια, ανθρώπινη ζεστασιά... Πως το κάνει αυτό; Πως διάολο το κάνει ο πούστης;

Θέλω επίσης να πω οτι ο Νικ Κέιβ κλέβει. Τίποτα απ΄όσα θα διαβάσεις δεν είναι πρωτόλειο -όπως στο προηγούμενο βιβλίο του πήρε την ιδέα από τη "Βοή και το Πάθος", τώρα αρπάζεται από όλα αυτά τα "βιβλια αστικής φυγής". Τίποτα δεν είναι καινούργιο. Ούτε η ιδέα του ταξιδιού πατέρα-γιού, ούτε ο τρόπος με τον οποίο πεθαίνει ο Μπάνι (και ο οποίος μπαινοβγαίνει συνεχώς στις σελίδες του βιβλίου), ούτε η (καταπληκτική πάντως) τελευταία σκηνή της υπόθεσης... Τα έχεις ξαναδιαβάσει όλα αυτά. Το ίδιο κι ο Νικ Κέιβ. Αλλά, ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΦΟΡΑ, εκείνος προχωράει δυο βήματα παρακάτω! Όλα είναι γνωστά, τα πάντα έχουν ειπωθεί, τι γίνεται όμως παρακάτω; Τι γίνεται στη συνέχεια; Αυτή είναι η μοναδικότητα του Κέιβ -οτι περιγράφει τη συνέχεια! Τι είναι ο "Θάνατος του Μπάνι Μανρό"; Η συνέχεια της "Οδύσσειας", αυτό είναι.
Όταν ο Οδυσσέας καταφέρνει να γυρίσει σπίτι μετά από τρομερές καθυστερήσεις, με ενοχλητικές ενοχές που όμως δεν στάθηκαν ικανές να τον αποτρέψουν από το κυνήγι της περιπέτειας... Ο αργοπορημένος Οδυσσέας βρίσκει την Πηνελόπη απελπισμένα νεκρή -τι κάνει τότε; Παίρνει τον γιο του και ξεκινάει για καινούργιες περιπέτειες -ο Νικ Κέιβ συνεχίζει το ταξίδι του Οδυσσέα, έτσι όπως θα έπρεπε, στην "πραγματικότητα" να είναι.

Και το κάνει όλο αυτό με μαεστρία επιπέδου Τομ Ρόμπινς:
"Το αγόρι χαμογελά στον Μπάνι, αλλά το χαμόγελο είναι από εκείνα που νομίζεις ότι έχουν ξεκολλήσει απ΄το πρόσωπο ενός παιδιού, έχουν γίνει κομμάτια πέφτοντας κάτω κι έπειτα έχουν ξανακολληθεί στην τύχη -ένα χαμόγελο τεθλασμένο, ένα χαμόγελο τραμπάλα, ένα χαμόγελο ξεχαρβαλωμένο και σπασμένο. Ο Μπάνι το καταγράφει, όπως επίσης και το βλέμμα άγνοιας στο πρόσωπο του παιδιού, την παντελή έλλειψη κατανόησης, το τεράστιο καρτουνίστικο ερωτηματικό που αιωρείται πάνω απ΄το κεφάλι του και σκέφτεται -ρε γαμώτο, ο μικρός από δω δεν καταλαβαίνει τίποτα. Κι αυτό το χαμόγελο τι σου λέει;"
Δεξιοτεχνία στη γραφή, επιπέδου "από άλλο πλανήτη", και το βιβλίο έχει αναπάντεχες ξεκαρδιστικές φράσεις που διαδέχονται εικόνες οι οποίες σε αναγκάζουν να ξαναδιαβάσεις την πρόταση -μπας και τις συλλάβεις! Ο Νικ Κέιβ με το συγκεκριμένο βιβλίο μπαίνει αεράτα στο τρίπτυχο των προσωπικών μου μυθικών συγγραφέων -Νίκος Νικολαϊδης, Τομ Ρόμπινς, Νικ Κέιβ -επειδή...

Λοιπόν, μεταξύ μας, υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που γράφουν υπέροχα, μαγικά, καταπληκτικά... Υπάρχουν αρκετοί πραγματικά σημαντικοί συγγραφείς... Αλλά οι παραπάνω τρεις, κάνουν κάτι διαφορετικό. Για μένα. Δεν γράφουν απλώς αριστουργηματικά βιβλία, ΓΡΑΦΟΥΝ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΕΝΑ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, σα να λέμε!

Δεν με πιστεύεις;
Κοίτα το προφίλ μου. Τόπος καταγωγής: Ουλάν Μπατόρ -Μογγολία! Επειδή είμαι κακός στη γεωγραφία, η μόνη πρωτεύουσα που συγκράτησα από τα μαθητικά μου χρόνια είναι η Ουλάν Μπατόρ -όλο αυτό είναι ένα προσωπικό αστείο...
Σελίδα 70 του βιβλίου:
""Διάολε, απλώς σκέψου μια χώρα. Για όνομα το Θεού..." λέει ο Πουντλ και κλείνει το μάτι στον Μπάνι Τζούνιορ. "Εντάξει", λέει η Ρίβερ. "Μογγολία". "Λοιπόν Μπάνι Αλάνι, μην απογοητεύσεις τον θείο Πούντλ. Ποια είναι η πρωτεύουσα της Μογγολίας;" Ο Μπάνι Τζούνιορ κατσουφιάζει, κάνοντας οτι σκέφτεται, κοιτά το ταβάνι, ξύνει το πηγούνι του κι έπειτα το κεφάλι του. "Η Ουλάν Μπατόρ", λέει το αγόρι και οι καλεσμένοι χειροκροτούν".
Παρακάτω ο Κέιβ μου κλείνει για μια ακόμα φορά το μάτι χρησιμοποιώντας την ιστορική φράση "it's clubbering time!" Τι είναι αυτό; Η θρυλική κραυγή του Πράγματος, από τους 4 Φανταστικούς, πριν πλακώσει κάποιον στο ξύλο. Την οποία ο μεταφραστής αποδίδει σαν "Ώρα για φασαρίες", κρίμα! Η σωστή απόδοση είναι "Ώρα για μπουνίδια!" Κατά τα άλλα ο μεταφραστής τα πάει υπέροχα -πολύ καλή δουλειά. Αν έλειπε μάλιστα κι εκείνη η αβλεψία στο αυτί του εξωφύλλου, όπου η σκηνοθεσία της ταινίας "Η δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς" υπογράφεται από τον Coward Robert Ford!!!!! θα μπορούσα να μιλήσω για αψεγάδιαστη δουλειά. Αλλά ακόμα κι έτσι, βγάζει πολύ γέλιο -οπότε ο πόντος πάει στον μεταφραστή!

Δεν θέλω να γράψω τίποτα άλλο για το βιβλίο -απλά, επειδή ξέρω οτι υπάρχει κάποιο "πέρα μακριά" μέρος, στο οποίο ζει ο Νικ Κέιβ, μαζί με τους υπόλοιπους μύθους, κι ακούει τα πάντα απ΄όσα λέμε εδώ κάτω, ήθελα να του πω "Ευχαριστώ Αρχηγέ -μας ξέσκισες πάλι!"

Posted in: Κολλήματα