Συνεπείς με την ασυνέπεια

Είναι κάποια θέματα που μπορείς να τα δεις και έτσι κι αλλιώς. Το θέμα της ενεργοποίησής σου (ή μη) αναφορικά με το τάδε ζήτημα, ας πούμε. Μπορείς να το δεις και έτσι (αν κανένας δεν ενεργοποιηθεί, τίποτα δε θα γίνει) κι αλλιώς (όσοι κι αν ενεργοποιηθούμε, τίποτα δε θα γίνει). Και επειδή αυτά τα θέματα κρίνονται εκ των προτέρων, «τα στερνά τιμούν τα πρώτα», που λέει και η παροιμία.
Εννοώ –ας υποθέσουμε οτι έχουμε μια κινητοποίηση. Αν η άποψή μας ανήκει στην πρώτη κατηγορία, θα επαληθευτεί στα σίγουρα: όντως, αν κανένας δεν συμμετάσχει στην κινητοποίηση, τίποτα δεν πρόκειται να γίνει –αλλά κι αν κάποιοι συμμετάσχουμε αυτό δεν συνεπάγεται αυτομάτως οτι κάτι θα γίνει, σωστά;
Αν η άποψή μας ανήκει στη δεύτερη κατηγορία, επίσης θα επαληθευτεί: ακολουθώντας το πεσιμιστικό, «ότι κι αν κάνω, τίποτα δε θα γίνει», δεν κάνουμε τίποτα και, σίγουρα, τίποτα δεν γίνεται!
Είναι λοιπόν κάποια θέματα που μπορείς να τα δεις έτσι κι αλλιώς –εγώ όμως δεν θα ασχοληθώ περισσότερο με αυτά.

Θα προτιμήσω τα θέματα που μπορείς να τα δεις ΣΧΕΔΟΝ ΜΟΝΟ έτσι και όχι αλλιώς –επειδή η θέασή τους (ή αλλιώς η αποτίμησή τους) γίνεται εκ των υστέρων. Ας πούμε, αν θέλουμε να εξετάσουμε την πρόσφατη διακυβέρνηση της Ν.Δ. στη χώρα –μάλλον θα συμφωνήσουμε καθολικά ότι επρόκειτο για καταστροφικό φαινόμενο. Εντάξει, άλλος θα πει οτι φταίει το σύστημα γενικότερα, άλλος θα υπενθυμίσει τις μαλακίες των προηγουμένων κυβερνήσεων, άλλος τέλος θα ρίξει το φταίξιμο αποκλειστικά στον Κόκκαλη που έδιωξε τον Βαλβέρδε (μ΄αυτόν ειδικά θα συμφωνήσω κι εγώ)... Θα διαφωνήσουμε δηλαδή στην ερμηνεία του φαινομένου (ποιος φταίει) αλλά θα συμφωνήσουμε στην αποτίμησή του (η διακυβέρνηση ήταν καταστροφική).

Θα προσπαθήσω λοιπόν αυτό το (σε μεγάλο βαθμό) προφανές να το κάνω κάπως πιο επικίνδυνο. Επειδή σίγουρα δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να αποφανθούμε οτι η τάδε περίοδος διακυβέρνησης ήταν καταστροφική εφόσον το όνομά μας δεν αρχίζει από «Κωνστ» και δεν τελειώνει σε «μανλής». Τι γίνεται όμως όταν;

Εννοώ...

Ας πάρουμε μια βεβαιότητα κι αυτή είναι: «Βρισκόμαστε σε περίοδο κοινωνικής κρίσης». Δεν νομίζω οτι κανένας διαφωνεί περί αυτού.

Ας πάμε λίγο πιο πέρα, ας ορίσουμε την κοινωνική κρίση σαν: εισοδηματική κρίση σε επίπεδο πολιτών, οικονομική κρίση σε επίπεδο κράτους και θεσμική κρίση. Έχει κι άλλα; Ίσως –αλλά ας αρκεστούμε στα χοντρά.

Εισοδηματική κρίση σε επίπεδο πολιτών: Τουτέστιν, οι μισθοί έχουν μειωθεί, η ανεργία έχει αυξηθεί, οι τιμές των προϊόντων έχουν αυξηθεί επίσης –το κατά κεφαλήν εισόδημα έχει πιάσει πάτο. Αναλογικά –το κατά κεφαλήν χρέος έχει φτάσει στο ταβάνι.

Οικονομική κρίση σε επίπεδο κράτους: Το κράτος έχει πτωχεύσει. Αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις και αναγκάζεται να δανείζεται συνεχώς με όρους τους οποίους δεν επιλέγει.

Θεσμική κρίση: Η πολυνομία μαζί με τη σχετικοποίηση των νομοθετημάτων έχουν οδηγήσει στην ανομία και στη γενικευμένη πεποίθηση οτι οι λειτουργίες του κράτους αποσκοπούν ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στην εξυπηρέτηση ΑΥΣΤΗΡΑ προσωποποιημένων συμφερόντων.

Εξακολουθούμε να συμφωνούμε; Υποθέτω πως ναι.

Για να μην τα χαλάσουμε τώρα που μοιάζει να συμφωνούμε, δεν θα ασχοληθώ με το ποιος από τους παραπάνω παράγοντες είναι ο καθοριστικότερος –θα υποθέσω οτι υπάρχει απλώς αλληλεπίδραση. Κι επειδή, τόση ώρα προσπαθώ με κομπίνες να εξετάσω το θέμα των συνεπειών των ενεργειών μας σε κοινωνικό επίπεδο (δεν το είχες καταλάβει;) θα εμπλουτίσω τους παραπάνω παράγοντες με τις αφεντομουτσουνάρες μας. Πρόσεξε!

Υπάρχουν διαφόρων ειδών αντιδράσεις στην κρίση, σε επίπεδο πολιτών. Ας υποθέσουμε οτι δεν είναι καταδικασμένες εκ των προτέρων, λόγω αργοπορίας, κι ας τις σκαλίσουμε λίγο.

-Θα μπορούσαμε λοιπόν να έχουμε περιορίσει τον καταναλωτισμό μας και να μην έχουμε φτάσει σε υπερχρέωση. Είναι έτσι; Μα, αν περιορίζαμε τον καταναλωτισμό μας, τα κέρδη των αφεντικών θα έπεφταν κι εκείνοι θα αντιδρούσαν με τον μοναδικό τρόπο που ξέρουν: μειώσεις των μισθών ή/και απολύσεις. Άρα, όσο εμείς θα προσπαθούμε να καταναλώνουμε σύμφωνα με τα εισοδήματά μας, τόσο τα εισοδήματά μας θα μειώνονται!

-Θα μπορούσαμε ίσως να διεκδικήσουμε καλύτερους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα, μέσω κινητοποιήσεων –αλλά θα έπρεπε αυτό να γίνει με πολεμική διάθεση, την οποία δεν διακρίνω στους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα και μακάρι να κάνω λάθος!

-Θα μπορούσαμε ίσως να λύσουμε το όλο πρόβλημα πιέζοντας για κρατικές επιχορηγήσεις –είτε απευθείας στα αφεντικά (βλέπε εγγυήσεις για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών), είτε μέσω της αύξησης των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτή μοιάζει κάπως με τη λύση που προκρίθηκε και τελικά υλοποιήθηκε οδηγώντας μας σε πτώχευση –έχω άδικο;

Η οικονομική κρίση σε επίπεδο κράτους ΔΕΝ αντιμετωπίζεται ΜΕΤΑ την πτώχευση. Επειδή τότε απλώς κάνεις εκποίηση και προσδοκάς να πιάσεις καλές τιμές στην αγορά, όπως επίσης και να σου δώσουν μια θεσούλα στο Δ.Σ. οι καινούργιοι ιδιοκτήτες. Ας πάμε λοιπόν λίγο πριν –όταν δεν είχε ακόμη πτωχεύσει το κράτος.

-Θα μπορούσε το κράτος να μην είναι τόσο ανοικονόμητο τα τελευταία χρόνια –δηλαδή, να κλέβουν μεν οι πολιτικοί διαχειριστές αλλά να αφήνουν κιόλας τους εισπρακτικούς μηχανισμούς να κάνουν τη δουλειά τους. Ή να ασχοληθούν με ανταποδοτικά (για το κράτος) έργα. Αλλά γιατί να το κάνουν αυτό; Γιατί ο πολιτικός να σπάει το πολύτιμο κεφάλι του σχετικά με το πώς θα έρθουν έσοδα; Αφού τα υπάρχοντα στα ταμεία φτάνουν για όλους τους (κι αν δεν φτάνουν μπορεί να δανειστεί). Ο πολιτικός λοιπόν θα σπάσει το κεφάλι του μονάχα εφόσον αναγκαστεί. Και πώς αναγκάζεται ο πολιτικός; Μα με την στέρηση της πρόσβασής του στην κεντρική εξουσία –δηλαδή με την απομάκρυνσή του από την κυβέρνηση. Έτσι οι πολίτες ασκούν μια (μικρή βέβαια) πίεση στον πολιτικό. Όταν όμως οι πολίτες απεμπόλησαν το συγκεκριμένο τους δικαίωμα στην λογική του «όλοι ίδιοι είναι, τίποτα δεν αλλάζει» -το έγραψα στην αρχή, να μην το ξαναπάμε εδώ...

-Θα μπορούσε ίσως το κράτος να ενεργήσει καθαρά «αναπτυξιακά» (και το βάζω σε εισαγωγικά επειδή η ανάπτυξη είναι η φτώχεια των πολλών προκειμένου να πλουτίσουν οι λίγοι) και να μην πτωχεύσει. Αυτό θα σήμαινε οτι το κράτος θα έπρεπε να συνάψει συμφωνίες με βάση το οικονομικό του όφελος και χωρίς να αφήνει εθνικιστικά, θρησκευτικά ή άλλου είδους φαντάσματα να καθορίζουν την πρακτική του. Η ερώτηση είναι και πάλι –γιατί να ενεργήσει έτσι το κράτος; Ποιος θα είχε όφελος; Οι πολιτικοί σίγουρα όχι –αφού η «λαϊκή οργή των πατριωτών» θα τους στερούσε το αξίωμα ενώ, από πουθενά δεν θα προέκυπταν υποστηρικτές.

-Θα μπορούσε τέλος το κράτος να ενεργήσει αποκλειστικά με βάση το συμφέρον των πολιτών του. Να κρατικοποιήσει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, να σβήσει τα χρέη των πολιτών σε εταιρείες και ιδιώτες, να κατευθύνει την παραγωγή με βάση τις δημόσιες ανάγκες, να αρνηθεί να πληρώσει τα χρέη της χώρας... Μισό λεπτό –πώς θα γίνονταν όλα αυτά; Προφανώς αν το κράτος περνούσε σε μια διαφορετική μορφή διακυβέρνησης η οποία θα ακύρωνε όλες τις προηγούμενες υποχρεώσεις του σπάζοντας την κρατική συνέχεια. Αυτή θα ήταν μια λύση αρκετά ενδιαφέρουσα (δεν είμαι πρόχειρος να μιλήσω για το κατά πόσο είναι και οικονομικά βιώσιμη) αλλά πόσοι από τους πολίτες του κράτους μας θα την επιθυμούσαν; Σκέψου το, και πες μου!

Η θεσμική κρίση είναι το καθαρά κοινωνικό φαινόμενο –πάει να πει, έχει σπάσει η σύνδεση μεταξύ θεσμών και σκοπών τους οποίους (οι θεσμοί) εκπληρώνουν. Τι σκατά να κάνεις τότε;

-Ίσως χρειάζεται η ριζική αντικατάσταση θεσμών.

-Ίσως βοηθήσει η ενεργοποίηση των ήδη υπαρχόντων, αλλά ευρισκόμενων σε μόνιμη αχρηστία θεσμών.

-Ίσως το συγκεκριμένο κοινωνικό μόρφωμα να μην είναι πλέον σε θέση να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των πολιτών του και άρα να χρειάζεται αντικατάστασή του και στη συνέχεια επαναπροσδιορισμός των θεσμών.

Γιατί βάζω «ίσως»; Επειδή δεν θέλω να διαφωνήσουμε κατευθείαν.

Ριζική αντικατάσταση θεσμών ΕΝΤΟΣ του υπάρχοντος κοινωνικού συστήματος σημαίνει ολοκληρωτισμός.

Επανενεργοποίηση των θεσμών σημαίνει δικτατορία.

Αντικατάσταση του συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος σημαίνει μετάβαση στον κομμουνισμό, στην κατάργηση των εξουσιών, στην αναρχική κοινοκτημοσύνη –κάτι τέτοιο τέλος πάντων.

Στα πλαίσια των παραπάνω παραδοχών (οι οποίες, θέλω να πιστεύω οτι είναι κοινές –με εξαίρεση ίσως τις τελευταίες) μπορεί ο καθένας να επανεξετάσει τη στάση σου, προκειμένου να διακρίνει τις συνέπειες των πράξεών του.

Θα δώσω μερικά απλοϊκά και χοντροκομμένα παραδείγματα:

-Αν η κοινωνική μου στάση στηρίζεται στην αυστηρά περιχαρακωμένη ατομική δράση (δηλαδή, κοιτάω την πάρτη μου) τότε δεν έχω καμιά δουλειά να σπαταλάω τον χρόνο μου στις διαδηλώσεις. Θα πρέπει να κοιτάξω πως θα ελιχθώ, προκειμένου να αυξήσω τις αποδοχές μου σε βάρος κάποιου συναδέλφου ή προκειμένου να απομυζήσω κατά το δυνατό μεγαλύτερο μέρος της φορολόγησης των πολιτών κι έτσι να βγάλω κέρδος.

-Αν η κοινωνική μου στάση στηρίζεται στην συνδικαλιστική προοπτική της κλαδικής κονόμας, θα πρέπει να φροντίσω να ομηροποιήσω το κοινωνικό σύνολο εκβιάζοντας έτσι το κράτος.

-Αν η κοινωνική μου στάση στηρίζεται στην ανάγκη της επιβίωσης, θα πρέπει να είμαι έτοιμος να συμμαχήσω ακόμα και με τον διάβολο.

-Αν η κοινωνική μου στάση στηρίζεται στην ελπίδα μιας καλύτερης κοινωνίας που θα έρθει μέσα από τις προσπάθειες όλων μας, θα πρέπει να αγωνίζομαι για την ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνίας.

Το να εκφράζω την βεβαιότητά μου πως δεν πρόκειται ποτέ να έρθει μια καλύτερη κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα θεωρώ την υπάρχουσα ως απάνθρωπη -και παράλληλα να κάνω οτι περνάει από το χέρι μου προκειμένου να στηρίξω την υπάρχουσα κοινωνία –μοιάζει με πολύ κακόγουστο αστείο ή με τρομερά καταστροφική ψύχωση.

Posted in: Συμβαίνουν κι αυτά