Η πρώτη φορά που άκουσα γι΄αυτήν

Η πρώτη μου επαφή με τις αναρχικές θεωρίες ήταν εκείνο το βιβλίο του Τζέιμς Τζολ που αγόρασα σε κάποιο πανηγύρι στο χωριό της μάνας μου, πήγαινα τότε 1η Γυμνασίου. Όμως η πρώτη μου επαφή με την περιγραφή της αναρχικής πρακτικής ήρθε κάπως αργότερα με αυτό εδώ το βιβλίο –το βούτηξα, θυμάμαι, από το σπίτι ενός συμφοιτητή μου και αργότερα το βούτηξε κάποιος άλλος από το δικό μου σπίτι. Έτσι πάνε αυτά. Το βιβλίο: «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας» του Χανς Μάνγκους Εντσεσμπέργκερ (γαμώ τα ονόματα!), ή αλλιώς «Η ζωή και ο θάνατος του Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι». Και άλλες ιστορίες από τον ισπανικό εμφύλιο –να μη σε κουράσω με λεπτομέρειες. Μέρες που είναι, σκέφτηκα να μεταφέρω μερικά αποσπάσματα:

Οι εκλογές του ‘36
Η αριστερά έλεγε ότι θα απαντούσε σε μια νίκη των δεξιών με επαναστατικά μέσα. Η δεξιά διακήρυσσε πως μια νίκη των αριστερών θα οδηγούσε σε εμφύλιο πόλεμο. Ο Ντουρούτι έβγαζε τελικά το ακόλουθο συμπέρασμα στις συγκεντρώσεις: «Βρισκόμαστε μπροστά στην επανάσταση ή στον εμφύλιο. Κάθε εργάτης που ψηφίζει και μετά κάθεται ήσυχος στο σπίτι του, είναι αντεπαναστάτης. Και ο εργάτης που δεν ψηφίζει και κάνει το ίδιο, δεν είναι καλύτερος από τον προηγούμενο».
Αλεχάντρο Γκιλαμπέρτ



Για την κατάληψη της εξουσίας
Και μονάχα οι δικαιολογίες τους! «Δεν πήραμε την εξουσία όχι γιατί δεν μπορούσαμε, αλλά γιατί είμαστε ενάντια σε κάθε δικτατορία». Μια τέτοια θεωρία αποδείχνει επαρκώς ότι ο αναρχισμός είναι αντεπαναστατική θεωρία. Όποιος αρνείται την κατάληψη της εξουσίας, την παραδίδει σ’ αυτούς που την είχαν πάντα, δηλαδή στους εκμεταλλευτές. Η ουσία κάθε επανάστασης βρίσκεται και πάντα βρισκόταν στο γεγονός ότι φέρνει μια καινούργια τάξη στην εξουσία, που της επιτρέπει να πραγματοποιεί το πρόγραμμά της. Είναι αδύνατο να σπρώξεις τις μάζες στην εξέγερση χωρίς να τις προετοιμάσεις για την κατάληψη της εξουσίας. Κανένας δεν θα μπορούσε μετά την κατάληψη της εξουσίας να εμποδίσει τους αναρχικούς να κάνουν αυτό που νόμιζαν αναγκαίο.
Λέον Τρότσκι



Αν η επανάσταση νικήσει (απόσπασμα συνέντευξης).
Ντουρούτι: Αν η επανάσταση νικήσει, η αστική τάξη δεν θα δεχτεί την ήττα της με τα χέρια ψηλά.
Είμαστε αναρχοσυνδικαλιστές. Αγωνιζόμαστε για την επανάσταση. Ξέρουμε τι θέλουμε. Για μας μετράει πολύ λίγο ότι κάπου στον κόσμο υπάρχει μια Σοβιετική Ένωση, που για χάρη της ησυχίας της και της ειρήνης της ο Στάλιν παρέδωσε τους Γερμανούς και τους Κινέζους εργάτες στη φασιστική βαρβαρότητα. Θέλουμε να κάνουμε την επανάσταση εδώ, στην Ισπανία, και μάλιστα όχι μετά τον επόμενο ευρωπαϊκό πόλεμο, αλλά τώρα, αυτή τη στιγμή. Αυτή τη στιγμή εμείς με την επανάστασή μας προκαλούμε μεγαλύτερο πονοκέφαλο στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι παρά ολόκληρος ο Κόκκινος Στρατός. Με το παράδειγμά μας δείχνουμε στη γερμανική και ιταλική εργατική τάξη τι πρέπει να κάνει κανείς με τον φασισμό.
Δεν περιμένω από καμιά κυβέρνηση στον κόσμο υποστήριξη για μια επανάσταση του ελευθεριακού κομμουνισμού. Ίσως οι αντιθέσεις μέσα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο να έχουν συνέπειες στον αγώνα μας. Είναι πολύ πιθανό. Ο Φράνκο βάζει τα δυνατά του να τραβήξει ολόκληρη την Ευρώπη σ΄αυτή τη διένεξη. Δεν θα διστάσει να στείλει Γερμανούς εναντίον μας. Εμείς όμως δε περιμένουμε βοήθεια από κανένα, τελικά ούτε καν από την ίδια μας την κυβέρνηση.
Βαν Πάαζεν: Αν νικήσετε όμως θα βρεθείτε πάνω σ΄ένα σωρό από συντρίμμια.
Ντουρούτι: Πάντα σε καλύβια και τρύπες μέναμε, θα καταφέρουμε λοιπόν να συνεχίσουμε να μένουμε εκεί μέσα για λίγο καιρό. Μη ξεχνάτε όμως πώς ξέρουμε και να χτίζουμε. Εμείς είμαστε εκείνοι που χτίσαμε τα παλάτια και τις πόλεις στην Ισπανία, την Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο. Εμείς οι εργάτες μπορούμε να χτίσουμε καινούργια στη θέση τους. Καινούργια και καλύτερα. Δεν φοβόμαστε τα συντρίμμια. Τη γη εμείς θα την κληρονομήσουμε. Γι΄αυτό δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Ας κάνει η αστική τάξη τον κόσμο της κομμάτια προτού αποχωρήσει από τη σκηνή της ιστορίας. Κουβαλάμε μέσα μας έναν καινούργιο κόσμο, που μεγαλώνει κάθε στιγμή. Μεγαλώνει κι αυτή την ώρα που μιλώ μαζί σας.



Μέσα και σκοποί
Δεν είναι αλήθεια ότι η επανάσταση γεννά αυτόματα μια ψηλότερη, καθαρότερη και εντονότερη συνείδηση της κοινωνικής διαδικασίας. Το αντίθετο συμβαίνει, τουλάχιστον όταν η επανάσταση παίρνει τη μορφή του εμφύλιου πολέμου,. Στη θύελλα του εμφύλιου χάνεται κάθε σχέση ανάμεσα στις αρχές και στην πραγματικότητα. Εξαφανίζεται κάθε κριτήριο, με το οποίο θα μπορούσες να κρίνεις πράξεις και θεσμούς. Η αλλαγή της κοινωνίας γίνεται παιχνίδι απλών συμπτώσεων.
ΣιμόνΒέιλ



Εκτίμηση αποτελεσματικότητας
Οι αρχηγοί τους, της CNT και της FAI, δεν ήταν διεφθαρμένοι. Αυτό μπορούσε να το διαπιστώσει ο καθένας. Οι περισσότεροι ήταν εργάτες. Η οργάνωση δεν τους πλήρωνε. Βρίσκονταν πάνω από κάθε υποψία για παραγοντισμό, συμβιβασμό ή γραφειοκρατία. Η απόλυτη όμως ηθική επιταγή που έθεταν στον εαυτό τους και στο κίνημά τους απέβαινε μοιραία γι΄αυτούς. Κινιόταν εναντίον τους σαν διαβρωτική αμφιβολία, σαν σχολαστικός δισταγμός, μόλις έπρεπε να κάνουν το πρώτο τακτικό βήμα στο δρόμο προς την εξουσία. Δεν ήταν φτιαγμένοι για τα προβλήματα μιας πολιτικής συμμαχιών. Ήταν μπλεγμένοι στα χωρίς συμβιβασμούς ναι-όχι της ιδεολογίας τους.
Οι επαγγελίες του φασισμού αντίθετα, από την αρχή δεν συγκρούονταν με την πρακτική. Τι προστάζει η τιμή του ισπανικού έθνους ή που οδηγούν οι επιθυμίες της Αγίας Παρθένου, δεν μπορεί να προσδιοριστεί ορθολογικά. Ο ουρανός συνηθίζει να μην αφήνει στα κρύα του λουτρού εκείνους που ζουν απ΄αυτόν. Όσο πιο μεταφυσικές είναι οι αξίες που επικαλείται μια ιδεολογία, τόσο πιο αδίστακτοι είναι οι υπερασπιστές της.
Χανς Μάνγκους Εντσεσμπέργκερ



Τι απέγιναν οι εναπομείναντες;
Αυτοί οι ογδοντάρηδες βλέπουν με ανάμικτα συναισθήματα την αναγέννηση των ιδεών τους στον παρισινό Μάη και αλλού. Σχεδόν όλοι δούλεψαν με τα χέρια τους. Πολλοί απ΄αυτούς πηγαίνουν ακόμα και σήμερα κάθε μέρα στο γιαπί και στο εργοστάσιο. Περισσότερο όμως δουλεύουν σε μικρές μονάδες. Με μια αρκετή δόση περηφάνιας διαπιστώνουν πως δεν εξαρτώνται από κανέναν, οτι κερδίζουν ακόμα μόνοι το ψωμί τους. Κάθε ένας απ΄αυτούς είναι ειδικός στο επάγγελμά του. Τα συνθήματα για την «κοινωνία των διακοπών», οι ουτοπίες της τεμπελιάς τούς είναι ξένες. Στα μικρά τους διαμερίσματα δεν υπάρχει τίποτα περιττό. Κατανάλωση και φετιχισμός των ειδών τούς είναι άγνωστα. Μόνο η αξία χρήσης μετρά. Ζουν σε μια στενότητα που δεν τους καταπιέζει. Σιωπηλά, αγνοούν τις νόρμες της κατανάλωσης.
Η σχέση των νεοτέρων με την κουλτούρα τούς είναι σκοτεινή. Την κοροϊδία των Καταστασιακών για ότι μυρίζει «παιδεία» δεν την καταλαβαίνουν. Γι΄αυτούς τους παλιούς εργάτες, η κουλτούρα είναι κάτι καλό. Αυτό δεν είναι παράξενο, γιατί τη γνώση του αλφάβητου την πλήρωσαν με ιδρώτα και αίμα. Στα μικρά τους σκοτεινά δωμάτια δεν υπάρχουν τηλεοράσεις αλλά βιβλία. Να πετάξουν τέχνη και επιστήμη από το παράθυρο, ακόμα κι αν έχουν αστική προέλευση, δεν το διανοούνται ούτε στο όνειρό τους. Τον αναλφαβητισμό ενός σιναφιού, που η συνείδησή του καθορίζεται από κόμικς και μουσική ροκ, τον βλέπουν χωρίς κατανόηση. Τη «σεξουαλική απελευθέρωση», που παίρνει κατά γράμμα παμπάλαια αναρχικά θεωρήματα, την προσπερνούν σιωπηλά.
Αυτοί οι επαναστάτες από μια άλλη εποχή έχουν γεράσει αλλά δεν φαίνονται κουρασμένοι. Δεν ξέρουν τι θα πει επιπολαιότητα. Η ηθική τους είναι βουβή, αλλά δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Δεν καταλαβαίνουν πια τον κόσμο. Η βία τούς είναι γνωστή, την ευχαρίστηση στη βία τη βλέπουν με υποψία. Είναι μόνοι και καχύποπτοι...
Δεν χρωστούν ευγνωμοσύνη σε κανένα. Κανένας δεν τους προώθησε. Δεν πήραν τίποτα, δεν ξεκοκάλισαν υποτροφίες. Η καλοπέραση δεν τους ενδιαφέρει. Δεν αγοράζονται. Η φυσική τους κατάσταση είναι άριστη. Δεν έχουν τρελαθεί, δεν είναι νευρωτικοί, δεν χρειάζονται ναρκωτικά. Δεν μοιρολογούν. Δεν μετανιώνουν. Οι ήττες τους δεν τους απογοήτευσαν. Ξέρουν οτι έκαναν λάθη, αλλά δεν παίρνουν τίποτα πίσω. Οι παλιοί άντρες της επανάστασης είναι δυνατότεροι από όλα όσα ήρθαν μετά απ΄αυτούς.
Χανς Μάνγκους Εντσεσμπέργκερ

Υ.Γ.: Αφιερωμένο σε όσους επιμένουν να θυμούνται.

Posted in: Κολλήματα