"Καπνός μπαίνει στα μάτια σου"

Ήταν ο τίτλος της ταινίας –Blue Valentine –δε σε στέλνει κιόλας στο ταμείο να περιμένεις ουρά για εισιτήριο. Εμένα τουλάχιστον. Ήτανε και ψιλομάπα το σχετικό άλμπουμ του Τομ Γουέιτς, τι τα θες, τι τα γυρεύεις... Ρεζουμέ, όταν βγήκε η ταινία καταχωρήθηκε αυτομάτως στην κατηγορία «άμα τη φέρει το Nova θα τη δω». Μαλακία μου.

Έτυχε μετά μια κουβέντα που ξεκίνησε «γνωριμίας» και κατέληξε να «κατουράμε μπύρες δυο μέρες μετά» (όπως είπε ένας από τους σημαίνοντες συμμετέχοντες) –εκεί αναφέρθηκε η ταινία. «Μια κατουρημένη γκόμενα που γκαστρώθηκε από ένα μαλάκα και παντρεύτηκε κάποιον άλλο κι ο άλλος που παλεύει να στρώσει την κατάσταση μαζί της γαμημένος απ΄όλες τις πάντες», κάτι τέτοια ειπώθηκαν, μπορεί να φταίγανε οι μπύρες και η ατμόσφαιρα στο καταραμένο ODEON –πάντως ψήθηκα να τη δω την ταινία.

Και πώς να τη δω που δεν παιζόταν πουθενά πλέον;

Με πήρε μετά από κάνα δυο μέρες το παιδί που «κατούραγε μπύρες» να με ειδοποιήσει: «δες την ταινία –θα καταλάβεις».

Χτες αξιώθηκα να τη βρω και να την δω. Σπίτι, μαζί με την Tomboy η οποία τυγχάνει 13 συναπτά έτη μικρότερή μου, έχει τη σημασία του αυτό.

Η ταινία έχει να κάνει με τη σχέση ενός ζευγαριού η οποία παρουσιάζεται σε δυο επίπεδα:
-Το παρόν όπου διαδραματίζεται η κατάρρευση της σχέσης.
-Το παρελθόν όπου ο έρωτας του ζευγαριού είναι μια μπερδεμένη εξίσωση κάλυψης αναγκών και υποχρεώσεων.

Όταν τελείωσε η ταινία δεν ένιωθα καθόλου καλά. Ποιος ήταν αυτός ο πούστης και με ποιο δικαίωμα έβγαζε φόρα-παρτίδα τη μιζέρια της νεότητάς μας; Αυτή ήταν η βασική μου απορία. –ρώτησα την Tomboy, πώς της φάνηκε. «Δε μου άρεσε», απάντησε. Φυσικά –τι να της αρέσει; Είναι σα να βλέπεις μια εγχείριση σκωληκοειδίτιδας σε βίντεο –αν είναι η δικιά σου εγχείριση νιώθεις κάπως περίεργα μαγνητισμένος, αν είναι αλλουνού η εγχείριση νιώθεις απλώς αηδία.

Για να ξεκαθαρίσω μερικά πράγματα, είναι αναμφισβήτητα πολύ καλή η σκηνοθεσία του Ντέρεκ Σίανφρανς, επιτέλους κάποιος κάνει ντοκυμαντερίστικο γύρισμα χωρίς να κουνάει την κάμερα σαν παραπληγικός και χωρίς να τα έχει περιλούσει όλα με άσπρο φως σα να πρόκειται για σφαγείο (οι αναφορές των κριτικών στον Κασσαβέτη έχουν βάση –αν και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο Σίανφρανς είναι σκηνοθετικά πιο άρτιος). Οι δυο πρωταγωνιστές ζωγραφίζουν κανονικότατα –κι εδώ βέβαια υπάρχει μια μικρή πουστιά. Δηλαδή, επειδή η Μισέλ Γουίλιαμς ήταν η γκόμενα του συχωρεμένου του Χηθ Λέτζερ πέσανε πάνω της τα φώτα, τσίμπησε και μια υποψηφιότητα στα Όσκαρ (σιγά μην το έπαιρνε κιόλας –αφού είπαμε, η κοπέλα ζωγράφιζε κανονικά!) Όμως ο ρόλος της στην ταινία είναι κάπως μονοδιάστατος («κατουρημένη γκόμενα», που έλεγε κι ο δικός μου) σε αντίθεση με τον ρόλο του Ράιαν Γκόσλιν που ξεκινάει από «όλα χύμα», περνάει στο «ίσα μωρή χαμούρα», κοντοστέκεται στο «ας ρομαντσάρουμε» και καταλήγει σε πολλαπλές εκρήξεις. Αλλά επειδή είναι κι αχώνευτος αυτός ο Γκόσλιν χάθηκε κάτω από τη Γουίλιαμς –εντάξει, μικρό το κακό.
Αυτά άρεσαν και στην Tomboy αλλά η ταινία συνολικά –τα είπαμε. Σα να βλέπεις εγχείριση σκωληκοειδίτιδας.

Όπου εγχείριση σκωληκοειδίτιδας ονομάζω την συναισθηματική αναπαράσταση της δεκαετίας του ’80, αν θες να γίνω και πιο συγκεκριμένος. Έχω ακούσει πολλά παιδιά να θαυμάζουν τη δεκαετία του ’80, να θεωρούν τυχερούς όσους από εμάς τη ζήσαμε –κάποιοι ρωτάνε κιόλας πώς ήταν τα πράγματα τότε. Χαίρομαι λοιπόν που βγήκε αυτή η ταινία γιατί όποιος με ξαναρωτήσει θα μπορώ πλέον να του απαντήσω: «δες το Blue Valentine, έτσι ήταν τα πράγματα τότε». Κι έχω την υποψία οτι αυτό το κλίμα το βγάζει ακούσια ο σκηνοθέτης -δεν το επεδίωξε, απλώς το έζησε και το έχει.

Με γκόμενες που τις ερωτευόμασταν επειδή θέλαμε να νιώσουμε αυτό το πράγμα που είχαμε μάθει από τα βιβλία κι έτσι τις θεοποιούσαμε τις γκόμενες, επιλέγαμε να πάθουμε στραβισμό για να τις βλέπουμε όπως θα θέλαμε και όχι όπως ήταν. Λέει ο πρωταγωνιστής: «Νομίζω πως οι άντρες είναι πιο ρομαντικοί από τις γυναίκες. Όταν παντρευόμαστε, παντρευόμαστε ας πούμε ένα κορίτσι επειδή μέχρι εκείνη τη στιγμή αντιστεκόμασταν στην ιδέα του γάμου, αλλά είδαμε εκείνο το κορίτσι και σκεφτήκαμε ξαφνικά ‘θα είμαι ηλίθιος αν δεν την παντρευτώ, επειδή είναι τόσο υπέροχη’. Αλλά μοιάζει σαν τα κορίτσια να φτάνουν σε ένα σημείο όπου θα πρέπει να διαλέξουν την καλύτερη περίπτωση... ‘Ω, έχει μια καλή δουλειά’. Εννοώ οτι περνάνε όλη τους τη ζωή ψάχνοντας για τον Ωραίο Πρίγκιπα και μετά παντρεύονται τον τύπο που έχει μια καλή δουλειά και θα μείνει μαζί τους»

Με γκόμενες που πατάγανε γερά στη γη και έρχονταν μαζί μας λόγω των συνθηκών αλλά (θες επειδή το παραμύθιασμα είναι κολλητικό; θες επειδή είχαν κι αυτές ανάγκες;) στο τέλος συμμετείχαν εξίσου (μη σου πω και περισσότερο) στην ψευδαίσθηση.

Όπου ψευδαίσθηση ήταν φυσικά ο αψεγάδιαστος έρωτάς μας, οι δήθεν κεραυνοβόλες μας επιλογές, οι στίχοι του «You and me» που διαλέγει ο πρωταγωνιστής: «Κανένας άλλος μωρό μου/ εκτός από μένα και σένα», παπάρια –μάντολες. «Κανένας άλλος εκτός από μένα και σένα» και τον καργιόλη που σε γκάστρωσε και τον αφεντικό που θέλει να σου πιάσει τον κώλο, και τον πατέρα σου που δε με γουστάρει και τις ξεκωλιάρες τις φιλενάδες σου... Κανένας άλλος εκτός από τους άλλους –τελικά.

Και μια μιζέρια στον αέρα –η γκόμενα που θέλει να γίνει γιατρός αλλά καταλήγει νοσοκόμα, ο τυπάκος που έχει τόσο άδεια ζωή ώστε διακοσμεί δωμάτια άγνωστων γέρων στο γηροκομείο, η γκόμενα που τον παίρνει αφειδώς και γκαστρώνεται στο χαλαρό επειδή ο άλλος βαριέται να τραβηχτεί, η έκτρωση (αυτός ο εφιάλτης της γενιάς μου) και η αναμονή του άσχετου μαλάκα έξω από την αίθουσα, οι απεγνωσμένες φιγούρες του, όση ώρα προσπαθεί να ζωντανέψει το παραμύθι... Η μιζέρια της δικής μας εποχής.

Και μετά αυτό το πράγμα που θέλουμε να πιστεύουμε οτι είναι ακόμα έρωτας, αλλά μπορεί να είναι και σκέτες κάβλες –η μοναξιά του μεροκαματιάρη σε αντίστιξη με την αποβλάκωση της διαλυμένης, από την πολλή δουλειά, γυναίκας, ο «πουλάω τρέλα» πατέρας και η «χάλια θα μου κάνετε το σπίτι» μητέρα, ο γκρινιάρης πεθερός που έχουμε πέσει στην ανάγκη του μπας και κρατήσει λίγο το παιδί ...

Ο τυπάκος προσπαθεί να ξαναζήσουν τον έρωτά τους μέσα από μια διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο-γαμηστρώνα (τύπου ΧΧΧ) κι εδώ εμφανίζεται, νομίζω, το μαχαίρι που σου καρφώνει η ταινία στα γεμάτα. 12 χρόνια έγραφαν, λέει, ο σκηνοθέτης με τους φίλους του το σενάριο και στο τέλος είπαν στους πρωταγωνιστές να αυτοσχεδιάσουν σε κάποια σημεία. Δεν ξέρω σε ποια, ποιος και γιατί.
Όμως η φράση του τυπάκου: «Έχω αυτό το κουπόνι προσφοράς για μια νύχτα στο ξενοδοχείο και τους έχουν μείνει δυο δωμάτια, ο Ναός του Έρωτα και το Δωμάτιο του Μέλλοντος –ποιο προτιμάς;» φτάνει για να καταλάβεις πώς ακριβώς έχουν τα πράγματα για κάποιους ανθρώπους (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και μεγάλο μέρος της γενιάς μου).

Διάβασα διάφορες κριτικές της ταινίας –οι κριτικοί κάπου ψυλλιάστηκαν οτι είναι δυνατή η ταινία και γράφουν παπαριές ακουμπώντας το θέμα εντελώς επιφανειακά. Οι θεατές, από την άλλη, σχολιάζουν οτι πρόκειται περί ανούσιας και βαρετής ταινίας –δίκιο έχουν, δεν τους αφορά η ταινία, δεν είναι γι΄αυτούς και κακώς δεν γράφουν απέξω οι σινεμάδες που την προβάλλουν «ακατάλληλη για νέους κάθε ηλικίας».

Επειδή αυτή είναι μια ταινία που μιλάει για τη ζωή που μόνο σαν τέτοια δε μοιάζει –θυμάσαι εκείνη την ερώτηση των τοίχων: «υπάρχει ζωή πριν από τον θάνατο;» Αν ξέρεις την απάντηση μη δεις την ταινία.

Posted in: Κολλήματα